اردبیل از کلان‌شهرهای شمال غربی ایران است که مرکز استان اردبیل می‌باشد. این شهر در تاریخ ایران نقشی پررنگ داشته است، در قبل و پس از اسلام مرکز آذربایجان بوده است. همچنین به دلیل قرار داشتن در جاده ابریشم از رونق اقتصادی خوبی برخوردار بوده است.
این شهر پایگاه چند تن از پادشاهان ایران بوده و فرقه صفویه از این شهر بر خواسته است. اردبیل در میان دشتی در ارتفاع ۱۵۰۰ کیلومتری قرار دارد. جمعیتی بالغ‌بر ۶۵۰۰۰ نفر در این شهر سکونت دارند. آب‌وهوای این منطقه نیز سرد و کوهستانی است.
اردبیل شهری به قدمت ۴۰ هزارساله، سرزمین دشت‌های سرسبز، دریاچه‌ها و آب‌های گرم و گردنه حیران است. و علاوه بر این عسل و آش دوغش نیز بسیار محبوب است. اردبیل به‌جز اینکه در تابستان مورد استقبال قرار می‌گیرد همچنین در نوروز نیز به علت داشتن یکی از نوروزهای دیدنی کهن، گردشگران بهاری را جذب خود می‌کند.
اردبیل از مکان‌های زیبای ایران است. که بیش از ۱۵۰۰ اثر تاریخی و باستانی در کنار صدها فرصت چشمه گردی سرد و گرم دارد که این شهر را به یکی از پایتخت‌های پررونق گردشگری تبدیل کرده است. کلیسای مریم مقدس اردبیل از جمله اماکن مذهبی این شهر می‌باشد که در ادامه مقاله به شرح آن خواهیم پرداخت.
کلیسای مریم مقدس اردبیل
«کلیسای مریم مقدس از عمارات مذهبی و کهن و از جاهای دیدنی در شهرستان اردبیل است که در اواخر قرن ۱۹ و در سال ۱۸۷۶ میلادی با کمک و پیگیری خانوادهٔ «گالوست میرزاییان» و با طرح «خاچاطور شهبازیان معمار»، ساخته‌شده است. و همچنین کلیسای مریم مقدس اردبیل در کوچه ارمنستان واقع در بافت قدیم شهر اردبیل قرار دارد و از آثار قرن ۱۲ هجری قمری است. کلیسای مریم مقدس دومین کلیسای قدیمی شهر اصفهان است و در سال ۱۶۱۳ میلادی در زمان حکومت صفویه توسط یکی از تاجران آن دوران به نام «آوِدیک باباکیان» ساخته‌شده است.
معماری کلیسای مریم مقدس
تزیینات داخلی کلیسا جالب است. و در چوبی آن نیز با اشکال هندسی زیبا تزیین یافته است. بنایی است مربع‌مستطیل از آجر و گنبد ساده آجری. درازای بنا ۱۶ متر و پهنای آن ۱۴ متر است. درون بنا مربع شکل و دارای چهارطاق نما می‌باشد، که بر روی ستون‌های مربع شکل تعبیه‌شده‌اند. طاق‌نماها جناقی و با نقاشی‌های محدودی در ازاره تزئین یافته است.
محراب کلیسا نقاشی‌هایی به شکل ترنج‌های گوناگونی دارد و رنگ‌هایی که در گل‌های گوناگون ترنج به‌کاررفته، سبز روشن و نارنجی روشن و در متن سرمه‌ای است. در محوطه کلیسا گورهایی وجود دارد که از سنگ‌های معمولی و رسوبی در ساخت آن استفاده‌شده و بر روی آن‌ها صلیب‌هایی کنده‌شده است. بر روی درب ورودی کلیسا با خط ارمنی، به‌وسیله تکه‌هایی بریده‌شده از نی، که به شکل حروف درآورده و با میخ بر متن درب کوبیده‌اند، چنین نگاشته شده است: «این درب خانه حقیقی خداست، که بر رسم یادبود از طرف اگالوس ملیک میرزایان به کلیسای مریم مقدس هدیه می‌شود.
تاریخچه کلیسای مریم مقدس
کلیسای مریم مقدس اردبیل در سال ۱۸۷۹ میلادی (برابر با ۱۲۰۰ خورشیدی) با خرج خانواده گالوست میرزایان و اهتمام خاچاطور شهبازیان بناشده است. این کلیسا تا سال ۱۹۶۶ میلادی فعال بوده است. بااتصال راه‌آهن روسیه به تبریز، که موجب دگرگونی در سیستم مواصلات و مراودات با آن کشور شد.
جامعه ارامنه اردبیل نیز به‌تدریج تقلیل یافت و بیشتر آنان به تبریز مهاجرت کردند. آخرین مراسم مذهبی و نماز جماعت در سال ۱۹۹۶ میلادی برابر با ۱۳۲۳ شمسی توسط کشیش وارطان ژاماگورسیان در آن انجام‌شده است. با مهاجرت خانواده‌های ارمنی به تبریز و تهران، انجام مراسم مذهبی در کلیسا نیز تعطیل شد. امروز که نزدیک به یک قرن ونیم از عمر بنای کلیسای مریم مقدس اردبیل می‌گذرد، متعلقات کلیسا ازجمله حمام و مدرسه به‌طور کامل از بین رفته و تنها بنای کلیسای رو به تخریب به حیات غیرفعال خود ادامه می‌دهد. از سال ۱۳۷۰ کلیسای مذکور از طرف شورای خلیفه‌گری ارامنه آذربایجان در اختیار مدیریت میراث فرهنگی اردبیل قرار گرفت تا با کمک‌های مالی ارامنه این بنای تاریخی مرمت شود و با تغییر کاربری از فضای آن جهت فعالیت‌های فرهنگی و هنری استفاده شود.
زمان مناسب برای بازدید از کلیسا مریم مقدس
بهترین زمان بازدید از کلیسای مریم مقدس فصل بهار و تابستان که گردشگران در مدت‌زمان مشخص‌شده می‌توانند از این اثر تاریخی بازدید کنند.
در کلیسای مریم مقدس امکاناتی از قبیل:
دسترسی به وسایل نقلیه
تردد معلولین با ویلچر
پارکینگ
دستشویی
اقامتگاه
رستوران
بوفه
پوشش شبکه
برای رفاه بازدیدکنندگان در نظر گرفته‌شده است.
محل قرارگیری کلیسای مریم مقدس
کلیسای مریم مقدس در کوچه‌ای به نام ارمنستان گازران یا اونچو میدان اردبیل قرارگرفته است.