خلخال شهری کوهستانی است که در امتداد کوه‌های تالش و در استان اردبیل قرار دارد. بیشترین قسمت از جنگل‌های استان اردبیل در این شهر قرار گرفته‌اند.و میتوان گفت جاذبه های گردشگری طبیعی خلخال در نوع خودش بی نظیر است.بیشتر جاذبه های خلخال طبیعی است. وبه دلیل همین مکان های دیدنی فوق‌العاده و هوای مطبوعش در بیشتر ایام سال، پذیرای مسافرانی است، که از نقاط مختلف ایران و جهان پا به این خطه زیبا گذاشته‌اند.اگر شما از افراد طبیعت گرد و علاقه‌مند به طبیعت هستید، خلخال مناسب‌ترین گزینه پیش روی شما در سفر به اردبیل است. با ما همراه شوید تا برخی از جاذبه‌های طبیعی خلخال – کیوی را به شما معرفی کنیم.
الماس گردنه خلخال
گردنه زیبای الماس در فاصله ۱۵ کیلومتری شهر خلخال و در ۷ کیلومتری روستای مئجره قرار گرفته است. شهرستان خلخال در استان اردبیل را به منطقه اسالم در استان گیلان متصل می کند. به دلیل برخورداری از اقلیم کوهستانی و ترکیب جنگل با دشت به عنوان رویایی ترین جاده جنگلی کشور شناخته می شود.
طبیعت بکر و دست نخورده، زیبائی های وحشی جنگلی ، زندگی سنتی افراد بومی، آب و آبشار و دریاچه ، دشت وسیع گل و گیاهان کمیاب و … از جمله ویژگی هایی است که گردشگران می توانند با طی نمودن جاده جنگلی ۷۰ کیلومتری اسالم به خلخال مشاهده کنند.
جاده اسالم به خلخال در زمان های قدیم به عنوان مسیر رفت و آمد اهالی خلخال به گیلان و بالعکس به شمار می رفت. با احداث جاده جنگلی برای حمل چوب در تالش ، تقویت گردید. سپس با تعریض و آسفالت آن به عنوان جاده خلخال – گیلان مورد استفاده قرار گرفت.
تنوع پوشش گیاهی منطقه جلوه خاصی به این گردنه بخشیده و آن را در مرکز دقت گردشگران قرار می دهد. چشم انداز دامنه های سبز و ییلاقی ، کلبه های چوبی چوپانان و مه غلیظی که دره ها را می پوشاند و گاه تا روی جاده هم می آید. و درختان بلند و انبوهی که سایه هایشان گاهی جاده کوهستانی را نیز تاریک می کند. بخشی از زیبایی های این جاده رویایی است که آن را در زمره ۱۰ جاده کوهستانی زیبای ایران قرار می دهد.
خلخال سویی
خلخال سویی، جویباری است که از آب برف‌ها و یخ‌های منطقه مرتفع دربند هواشان خلخال تشکیل می‌شود. این جویبار پس از طی چهل کیلومتر پر آب می‌شود، به رودخانه خلخال چایی، سپس به رودخانه قزل اوزن و در آخر به دریای خزر می‌ریزد. مسیر جاری شدن این جویبار، به مسیری زیبا و بهشتی تبدیل شده است.
ییلاق دشته خلخال
این ییلاق از شناخته‌شده‌ترین ییلاقات توریستی منطقه در جاده دیدنی اسالم- خلخال در استان اردبیل است. گرچه در تقسیمات کشوری جز استان اردبیل است اما به دلیل راحتی دسترسی آن از استان گیلان، برخی این منطقه را جز استان گیلان می‌دانند. عسل طبیعی، گوشت گوسفند، فراورده‌های لبنی و … ازجمله سوغات خوراکی این منطقه زیبا هستند.
ما جولان خلخال
از آبادی‌های دهستان شال در بخش شاهرود شهرستان خلخال که در سال ۱۳۹۰ تعداد ۲۳۹ نفر را در قالب ۸۰ خانوار در خود جای‌داده بود. روستای ما جولان با شیبی ملایم بر دامنه کوهی استقراریافته است که از دو طرف آن آب چشمه‌هایی که به چشمه‌های «نه‌گانه» معروف است. همانند رودخانه‌ای به سمت پایین جاری‌شده و در پایین‌دست روستا آب قابل‌ملاحظه‌ای را پدید می‌آورند.
مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی روستا عبارت‌اند از غار یخی جلال‌آباد واقع در ۵ کیلومتری شرق روستا و کوه شاه معلم که با چشم‌اندازهای بسیار زیبا موردتوجه طبیعت گردان و گردشگران است. قرار گرفتن روستای ما جولان در مسیر راه ماسوله به خلخال یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این روستاست. که علاوه بر نوع بافت آن این روستا را در ردیف یکی از روستاهای هدف گردشگری قرار داده است. این آبادی در ۳۷ درجه و ۱۶ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۵۰ دقیقه طول شرقی قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۷۵۰ متر است.
آبشار نره گر خلخال
آبشار نره گر در فاصله ۳۷ کیلومتری جنوب شرق خلخال و در نزدیکی روستای اسبو واقع‌شده است. این آبشار که با حدود نیم ساعت پیاده‌روی از روستای اسبو قابل‌دسترسی است. از یک چشمه پرآبی سرازیر شده پس از سیراب کردن باغات روستای اسبو، به رودخانه شاهرود می‌ریزد.
دره زیبای اسبو با تنوع گیاهی بالا دارای آبی خنک و گوارا میباشد. آب این آبشار از برف زمستانی باریده شده بر فراز کوه‌هایی که این آبشار در دامنه آن جریان دارد تأمین می‌شود. باوجود بارندگی‌های خوب فصل بهار، اگر برف خوبی در زمستان نبارد، میزان آب آن کم خواهد بود.
آبشار سجن کلور
این آبشار یکی از زیباترین و جذاب‌ترین آبشارهای اردبیل است که در این کوه‌ها قرار دارد. کلور شهری زیبا و دیدنی از توابع شهرستان خلخال در استان اردبیل ایران است. این شهر مرکز بخش شاهرود شهرستان خلخال است و مردم آن به زبان تاتی صحبت می‌کنند. مسیری آسان برای دسترسی به این آبشار وجود دارد که بازدید علاقه‌مندان به طبیعت با یک پیاده‌روی چندساعته از این منطقه خالی از لطف نخواهد بود.
علاوه بر آن وجود سد خاکی آب‌انبار و وجود گیاهان دارویی بسیار متنوع و تنوع گونه‌های گیاهی است. جانوران و زیباییهای طبیعی منطقه که برای هر گردشگری چشم‌نواز خواهد بود. در اطراف آبشار سجن آبشارهای زیادی وجود دارد که شما می‌توانید تنها با صرف زمان و مسافت کوتاهی از تک‌تک آن‌ها دیدن کنید.
غار یخی ما جولان خلخال
این غار زیبا در اردبیل، پنج کیلومتری روستای ما جولان، در روستای جلال‌آباد، در ضلع غربی رشته‌کوه ماسوله داغ (تالش) و در ارتفاع حدود ۲۴۰۰ متری از سطح دریا واقع‌شده است. غار یخکان در ارتفاع ۲۵۰۰ متری و با ارتفاع حدود ۶۰ متر فاصله از نوک قله قرارگرفته است و جنس زمین آهکی میباشد.
در دهانه ورودی غار یخی جلال‌آباد خلخال که رو به شرق واقع است آثار هوازدگی فیزیکی و خرد شدن سنگ‌ها، ناشی از یخبندان به‌صورت واریزه به‌خوبی قابل‌مشاهده است. که گاه تا حدود یک‌صد و پنجاه متری تا پای رودخانه نیز واریزه گسترش‌یافته است.
دهانه ورودی آن بسیار کوچک (۴۰ ´ ۵۰ سانتیمتر) میباشد که از طریق یک راهرو تنگ و باریک به طول ۱۰ متر و به قطر حداکثر ۵۰ سانتیمتر به تالار وسیعی منتهی می‌شود. ابعاد این تالار ۳۶ * ۱۵ متر و حداکثر ارتفاع ۲۰-۱۵ متر میباشد. هوای داخل غار سرد و به‌شدت مرطوب و نمناک میباشد. حوضچه آبی در ضلع شرقی و در ارتفاع ۱.۵ متری از کف غار تشکیل‌شده است. آب آن از جمع شدن قطرات آب ناشی از تقطیر در اثر برخورد بخارآب با دیواره سرد تأمین می‌شود. این حوضچه دارای آب بسیار گوارا و فوق‌العاده سرد میباشد.
پارک ائلر باغی خلخال
یکی از پرجاذبه‌ترین شهرهای استان اردبیل شهر خلخال است که اللر باغی هم در این شهر احداث‌شده است. پارک ائلر باغی مورد استقبال بی‌نظیر گردشگران و مسافران و اهالی آن منطقه قرارگرفته است. این پارک از سال گذشته به همت شهرداری خلخال خیلی تمیز و منظم برای حضور گردشگران و اقامت شبانه‌روزی آنان مناسب‌سازی شده است. و اکنون نیز این پارک با فضایی آرام در کنار دست رودخانه هروچای زیبایی خاصی دارد.
پارک چمران خلخال
این پارک یکی از پارک‌های زیبای شهرستان خلخال است که در مسیر سی متری قدس قرارگرفته و محل گذر مسافران و گردشگران است. به لحاظ زیبایی، این پارک همه‌روزه این میزبان اهالی خلخال برای گذراندن ساعاتی در آرامش است.
نوده خلخال
از آبادی‌های دهستان خورش رستم شمالی از بخش خورش رستم شهرستان خلخال که در ۳۷ درجه و ۲۱ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۲۷ دقیقه طول شرقی در مجاورت روستاهای گیوی خورش رستم، زاویه گیوی، دمدل و قوشان واقع‌شده و از سمت جنوب به دهستان خورش رستم جنوبی منتهی می‌شود. این آبادی در سال ۱۳۹۰ تعداد ۱۰۶ نفر را در قالب ۵۰ خانوار در خود جای‌داده بود.
آبشار نوده هشتجین
این آبشاربشار نوده (نو – وه – دی) در موقعیت جغرافیایی در فاصله ۴ کیلومتری شرق روستایی با همین نام در منطقه هشتجین خلخال واقع‌شده است. از میان کوه‌های سر به فلک کشیده روستای نوده، آبشاری زلال و لطیف نمایان است.
آبشار نوده (نو – وه – دی) با بلندایی به‌اندازه ۳۰ متر، در مدار ۳۷ درجه، ۲۱ دقیقه و ۲۲ ثانیه عرض شمالی و ۴۸ درجه، ۲۹ دقیقه و ۴۰ ثانیه و در ارتفاعی نزدیک به ۲۵۰۰ متر بالاتر از سطح دریا قرارگرفته است.
طبیعت مهربان کوه‌های نوده، زیستگاه گیاهان دارویی بسیاری است. ازجمله آن‌ها میتوان به گلپر، کهیل اوتی (کاکوتی و آویشن)، آلوسا (کوار وحشی)، نعنا، مرزه، پونه و لالابند اشاره کرد. از دیگر مکان‌های گردشگری روستای نوده، دره‌ها و جنگل‌های سرسبز آن است و پیاده‌روی در کنار هوای دل‌انگیز و زمزمه گوش‌نواز طبیعت نوده، از جذاب‌ترین بخش‌های سفر به این منطقه محسوب می‌شود. اگر به آبشار چشم‌نواز نوده آمدید علاوه برگردش، آب شفابخش آن را نیز نوش جان‌کنید.
طبیعت روستای نوده هشتجین
روستایی از توابع شهرستان خلخال در فاصله ۱۵ کیلومتری شهر هشتجین (مرکز بخش خورش رستم) در دامنه جنوبی کوه آق داغ با منظره‌ای زیبایی از آبشارها، دره‌ها و جنگل، سرسبز و دیدنی است. آب و هوایی معتدل و منطقه‌ای کوهستانی دارد.
از محصولات اصلی این روستا میتوان گردو، زرشک، انگور، سیب ترش، آلوچه وحشی، زالزالک، ازگیل وحشی، تمشک و بسیاری دیگر را نام برد آق داغ که به معنای کوه سفید است. در شمال شرق روستای زیبای نوده و در شرق روستای مره جین واقع‌شده است. این کوه از سنگ‌آهک به رنگ سفید تشکیل‌شده است.
این کوه با جلوه سفیدش به نام آق داغ معرف است. اهالی منطقه علاوه بر آق داغ این کوه را با نامهای دیگری نیز می‌نامند. هاچا داغ به معنای کوه دوشاخه و امازادا داغی نیز نامیده می‌شود. ارتفاع این کوه از سطح دریا حدوداً ۲۵۰۰ متر میباشد. در بخش جنوبی این کوه و در ارتفاع حدوداً ۲۱۰۰ متری چشمه‌های معدنی و گوارایی جاری است که برای انواع بیماری‌ها مفید بوده و خاصیت درمانی دارند.
ازجمله چشمه‌های آب سرد و شیرین روستای نوده: سویوخ بولاخ – قزل بولاخ-اریک آغاجی بولاخی – نفتلی بولاخ-بئغی بولاخی- آلیلی گوئزه -کهریز- چشمه سرد دره باغی-آغ بولاخ که آب آشامیدنی روستای نوده به همت اهالی سخت‌کوش از میان کوه‌ها و صخره ها به روستا آورده شده است و خیلی از چشمه‌های دیگر را نام برد.
روستای نساز خلخال
روستای نساز در ۳۷ درجه و ۱۸ دقیقه عرض جغرافیایی و ۶۸ درجه و ۳۰ دقیقه طول جغرافیایی و در ارتفاع ۱۵۶۰ متری از سطح آب‌های آزاد با موقعیت کوهستانی – دامنه‌ای یکی از روستاهای بخش خورش رستم از توابع شهرستان خلخال است. که در سرشماری سال ۱۳۹۰ تعداد ۷۳۸ نفر را در قالب ۲۱۳ خانوار در خود جای‌داده بود.
مکان قبلی روستا در حدود ۳۰۰ تا ۶۰۰ سال قبل در محلی به نام بابلار بوده است. بعدها مردم به سمت مکان فعلی روستا مهاجرت کردند. علت این مهاجرت رانش زمین و حمله مارها به ساکنین روستا بوده است. بعد از مهاجرت اهالی آبادی به مکان جدید با توجه به وجود نیزارها در قسمت جنوبی منطقه باغلار و قسمت شمالی روستای بابلار، به کار نی سازی که یک نوع آلات موسیقی است مشغول بودند.
اشتغال اهالی به کار نی سازی سبب می‌شود که روستا درمیان آبادی‌های مختلف به نی ساز معروف شود، این اسم بعدها با تغییرات آوایی به نساز تغییر می‌یابد. نساز از طرف شمال و شرق توسط رشته‌کوه‌هایی که در زمستان‌ها پوشیده از برف و در بهاران و تابستان سرسبز میباشد محاصره‌شده است. نساز از طرف شمال با روستاهای «سالوا» و «آق سو» از طرف شرق با روستای غیاث آباد، از طرف جنوب شرق با روستای برندق و از جنوب با روستای پیشگمان و طویستان، از طرف جنوب غربی با روستای گلوجه واز طرف غرب با روستای ویو همسایه است.
آبشار نساز خلخال
این آبشار در روستایی به همین نام در بخش خورش رستم خلخال قرار دارد.
منطقه گردشگری ازنو (ازناو) خلخال
منطقه گردشگری ازنو (ازناو)، تفرجگاهی زیبا در جنوب شهر خلخال و مجاورت روستای خوجین از دهستان خاندبیل شرقی از بخش مرکزی شهرستان است. که مجموعه بی‌نظیر از زیباییهای طبیعت در مظهر کوه، چشمه، غار و باغ را شامل می‌شود. وجه‌تسمیه چشم و کوه (ازنو) به ناودان برمی‌گردد. زیرابه نظر می‌رسد که دو کوه به‌هم‌پیوسته ناودانی به وجود آورده‌اند و چشمه‌ای از دل آن جاری است.
کوه زیبای ازناو ارتفاع حدود ۲۴۲۲ متر از سطح دریا دارد. و به سبب وجود غارهای طبیعی بزرگ و کوچک در ساز ه های آهکی کوه ازناو، شرایط زیستگاهی بسیار مناسبی برای زندگی انواع حیوانات و پرندگان وحشی ازجمله کل و بز وحشی و کبک و… به وجود آمده است. از دامنه ضلع غربی قله ازناو در ارتفاع حدود ۱۹۰۰ متری آن چشمه آب گوارا به و خنکی بنام ازناو خارج می‌شود. این چشمه زیبا یکی از پرآب‌ترین چشمه‌های استان اردبیل است. باغات پایین‌دست آن در بهار و تابستان میزبان عاشقان طبیعت‌گردی و گردشگران بوده و رونق صنعت توریسم در شهرستان خلخال را رقم می‌زند.
غار ازناو خلخال
منطقه نمونه گردشگری ازناو، با وسعت ۲۵۰ هکتار دارای اقلیم سرد و معتدل است. بلندترین نقطه این منطقه قله ازناو است. در پای این کوه چشمه‌ای به همین نام، سبب ایجاد مناطق بکر و زیبا گردیده است. چندین غار آهکی در منطقه ازناو قرار دارند. که می‌توانید از این جاذبه‌ها بازدید کنید بهترین زمان برای بازدید از این جاذبه فصل بهار و تابستان میباشد.
ازجمله نکات مثبت منطقه که میتوان به آن اشاره کرد. وجود غارها، جنگل‌ها و رودخانه‌های جاری در این منطقه و بالاخص ایجاد اتوبان جدیدالاحداث تهران-زنجان-اردبیل از این مسیر، سبب جذب گردشگر و توریست شده است.
چشمه ازناو خلخال
منطقه ازناو یکی از مکان‌های گردشگری و طبیعی در این شهر است. قله و چشمه ازناو از زیباترین جاذبه‌های این منطقه است. به لطف چشمه جوشان ازناو شهر اسالم هیچ‌وقت بی‌آبی را تجربه نکرده است. این چشمه باغ‌ها و زمینهای کشاورزی را سیراب و حاصل خیز می‌کند. یکی دیگر از جاذبه‌های منطقه ازنا غارهای آن است، پنج غار طبیعی آهکی بزرگ و کوچک در این منطقه قرار دارند.
جاده اسالم به خلخال زیباترین جاده ایران
یکی از زیباترین جاده‌های ایران خصوصاً در شمال کشور جاده اسالم به خلخال است. این جاده زیبا و معروف در استان گیلان قرار دارد و از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری این استان به‌حساب می‌آید. جنگل، دشت، آبشار، دریاچه و ارتفاعات سرسبز همگی را می‌توانید در دو طرف این جاده تماشایی پیدا کنید.
این جاده از استان گیلان آغاز می‌شود و شمارا در سفری هیجان‌انگیز و به‌یادماندنی به شهر خلخال در جنوب استان اردبیل می‌رساند. طبیعت بکر و دیدنی آن به همراه هوای سالم و دلپذیر شمارا به وجد می‌آورد. اسالم خلخال جاده‌ای با طول ۷۰ کیلومتر است که از اسالم در استان گیلان آغاز و تا شهر خلخال در جنوب شرقی استان اردبیل امتداد دارد.
اسالم همان‌طور که گفته شد یکی از شهرهای شمالی است که مرکز بخش اسالم در شهرستان تالش از استان گیلان است. برگ برنده و یکی از زیباترین جاذبه‌های این جاده گردنه الماس است که در میانه مسیر قرار دارد. اگر زمان سفرتان به جاده اسالم به خلخال در بهار است، طبیعت سرسبز و زیبای این گردنه شمارا به حیرت وا‌می‌دارد. خانه‌های ییلاقی، گله‌های گوسفندان، مردم بی‌آلایش در کنار زیبایی این منطقه موهبتی است که شهرنشینان در جستجوی آن هستند. جالب است بدانید که این گردنه جزو معروف‌ترین مناطق توریستی جاده اسالم به خلخال است.
پارک ارم خلخال
پارک (پارک) در استان اردبیل، شهرستان خلخال و خیابان ۲۲ بهمن واقع‌شده است. و ازنظر موقعیت جغرافیایی در نزدیکی مراکز مهمی مانند موزه خلخال (حمام تاریخی نصر) و راسته‌بازار و همچنین کالای برق الکترو آسا (الکتریکی خادمی)، جورابان، گالری فرش و موکت نظری، نان سنتی آذربایجان و موبایل صفری قرارگرفته است.
روستای کزج خلخال
روستای کزج در شهرستان خلخال از توابع استان اردبیل ، از کلمه ” کزه ” به معنی چوب دستی گرفته شده است و نام روستایی زیبا و گردشگری با ارتفاع ۱۲۵۰ متر از سطح دریا ، واقع شده درکوه‌های سر به فلک کشیده منطقه خلخال ، در دامنه تند کوهی به نام “بلدداشی ” و در ساحل شرقی رودخانه قزل اوزن در استان اردبیل میباشد. این روستا جزو بخش خورش رستم شهرستان خلخال با فاصله ای ۱۲ کیلومتری از مرکز بخش ( هشجین ) و ۵۷ کیلومتری از مرکز شهرستان خلخال میباشد ، که از جمله روستای هدف گردشگری استان و نیز جزوء ۱۰ روستای دارای بافت با ارزش معماری سنتی در کشور محسوب می‌شود .
کزج را به عنوان یکی از جاذبه‌ها استان اردبیل می‌شناسند ، چرا که دارای بافت قدیمی و سنتی ، معماری مخصوص برای مکان‌های مسکونی ، واقع شدن در کوهپایه ، جاری بودن رودخانه قزل اوزن که باغات روستا را سیرآب می‌کند و همچنین قدمت و پیشینه تاریخی و صنایع دستی در کنار طبیعتی بکر و زیبا است. که همگی باعث جذب علاقه‌مندان می‌شود. این روستا دارای بافتی متمرکز دارد و تمامی ساخت و سازها در پیرامون هسته اولیه میباشد که موجب گشته تا زمینهای زراعی و باغات بیشتر در حاشیه و اطراف بافت مسکونی روستا گسترده شوند.
ویژگی های روستای کزج
به دلیل ارتفاعات عرب بیله دشت، ورگان چوله و داغ یولی که در سمت شرق روستا واقع شده اند و روستا را احاطه کردند . این روستا بافتی متشابه با روستای گردشگری ماسوله پیدا کرده است. این تشابه ظاهری و ساختاری کزج و همچنین نزدیکی این روستا به روستای ماسوله سبب گشته است تا عده ای از متخصصان و کارشناسان آثار معماری تاریخی با توجه به شواهد مستدل و مشابهت ساخت و ساز و نیز معماری خانه‌ها ، طریقه آرایش و سلیقه به کار رفته در ساخت و ساز در روستای کزج ، با روستای ماسوله ، اهالی روستای ماسوله را نیز از ساکنین روستای کزج بدانند .
که در گذشته‌های دور به علت کوچ‌رو بودن مردم کزج و استفاده از منطقه ماسوله به عنوان ییلاق ، بخشی از جمعیت روستای کزج در آن منطقه ساکن شده و روستای ماسوله را به وجود آورده‌اند، اما به علت کوتاهی در معرفی این روستا با وجود اینکه قدمت روستای کزج بیشتر از ماسوله است ، نسبت به روستای ماسوله در میان ایرانیان شناخته شده نیست.
آق داغ خلخال
این منطقه در جنوب شرقی شهرستان خلخال(در جنوب استان اردبیل)واقع شده است . از طریق جاده ارتباطی ، حدود ۳۴ کیلومتر از شهر خلخال و ۵ کیلومتر از جاده خلخال-هشتجین فاصله دارد . وسـعت آن حدود ۶۴ هزار هکتار از کوهستان آق داغ را در بر می گیرد . دامنه ارتفاع منطقه از۶۰۰ متر در ساحل رودخانه قزل اوزن تا۳۳۲۲متر در قله کوهستان آق داغ ، متغیراست و از این جهت، این منطقه از سه نوع آب وهوای گرم معتدل و سرد برخوردار می باشد .قله آق داغ بعد از سبلان دومین قله بلند استان اردبیل میباشد.در قزل بولاغ افرادی از بخش هشتجین تابستانها را آنجا سپری میکنندهم به دامداری مشغولند و هم ییلاق شان است.
آبشار شرشر خلخال
آبشار شرشر در جاده خلخال به اردبیل در نزدیکی روستای علی‌آباد واقع‌شده و این آبشار در فصل زمستان به علت برودت هوا یخ‌زده و چهره زیبایی پیدا می‌کند. قندیل‌های تیز آویزان شده از صخره‌های پایین این آبشار چشم‌انداز زیبایی را برای تماشا پدید آورده است. این آبشار در خروجی روستای علی‌آباد (آلوار) به‌طرف کوثر و اردبیل قرار دارد.
غار جلال آباد خلخال
غار جلال آباد در منتهی الیه جنوب شرقی شهرستان خلخال در بخش شاهرود و در نزدیکی روستای جلال آباد , در ضلع غربی رشته کوه ماسوله داغ ( تالش ) و در ارتفاع حدود ۲۴۰۰ متری از سطح دریا واقع شده است .
فاصله غار جلال آباد از مرکز شهرستان خلخال ، حدود ۷۷ کیلومتر است . برای دسترسی به غار پس از عبور از دهستان شال , در محل سه راهی گیلوان ماجولان از طریق جاده ماجولان که به ماسوله منتهی می شود , پس از حدود ۲۵ کیلومتر راه شوسه به روستای جلال آباد می رسیم که غار جلال آباد پس از طی نیم ساعت پیاده روی در دامنه کوه قابل دسترسی خواهد بود .
چشمه میر عدیل خلخال
تتفرجگاه اندبیل که بیشتر به چشمه میر عدیل ( میرعدیل بولاغی ) معروف است در پنج کیلومتری شرق مرکز شهرستان خلخال ، در محدوده روستای اندبیل و در کوهپایه های تالش قرار گرفته و دارای بوته زارهای جنگلی و همجوار با استان گیلان و در میان قله های تماشایی از جمله عجم و پر از چمنزارها و چشمه سارهای پر آب و زلال واقع گردیده است که همه ساله در فصول مساعد سال بویژه ایام تابستان ، مسافران و گردشگران زیادی در این محل حضور می یابند ، بخصوص در سیزدهم فروردین که محل تجمع جمعیت انبوهی از خانواده های شهرستان میباشد .
این منطقه سر سبز و زیبا وعده گاه طبیعت گردان و علاقمندانی است که همه ساله در فصول گرم سال مسیر قدیمی و زیبای پیاده روی خلخال تا اسالم را با پای پیاده از اینجا شروع می کنند و با طی این مسیر از زیباییهای آن استفاده کرده و لذت می برند .
آب چشمه میرعدیل بسیار گوارا و مطبوع بوده و بخاطر ظرفیت بالایی که دارد سرچشمه رودخانه ای با همین عنوان است که در پایین دست چشمه با ایجاد سد های مختلف و همچنین استخرهایی توسط اهالی ، پرورش ماهی قزل آلا نیز در آن رونق دارد .
جاذبه های طبیعی کیوی
کیوی شهری از شهرهای استان اردبیل است. فاصله کیوی تا اردبیل ۸۰ کیلومتر است که در جنوب آن قرار دارد. کیوی به نامهای سنجبد و گیوی نیز شناخته می‌شود که در شهرستان کوثر قرار دارد. برخی از اهالی کیوی را کویو تلفظ می‌کنند. تاریخچه این شهر به قبل از اسلام می‌رسد نام شهر در ابتدا دورداولر بوده است.
دورداولر به معنای چهارخانه در زبان ترکی ترجمه می‌شود و این وجه‌تسمیه به لحاظ اینکه چهارخانه در این محل ساکن بوده‌اند نامیده شده است. ارزش اسم کنونی گیوی احتمالاً منسوب به گیو پهلوان نامی پسر گودرز است. این وجه‌تسمیه نشان از قدمت تاریخی این شهر است. بدین‌جهت اهالی این شهر احترام خاصی به نام شهر خودشان قائل هستند. آوردن این کلمه قدمت تاریخی شهر را به ذهن تداعی می‌کند. در ادامه به معرفی جاذبه های طبیعی کیوی خواهیم پرداخت.
پارک فدک –کیوی
در گیوی پایین، در کنار باغ‌های رودخانه کیوی چایی پارک فدک کیوی واقع‌شده است. پارک فدک با مساحت ۳۰۰۰ مترمربع در دهه ۷۰ بناشده است که یکی از زیباترین و بزرگ‌ترین پارک‌های منطقه به شمار می‌رود.
غار یخگان کیوی
غار یخگان یا بوزلوق یک اثر طبیعی است که در روستای هواشانق در ۲۰ کیلومتری شمال شرق کیوی قرار دارد. در فصل گرما یعنی تابستان در داخل غار یخ موجود است که باعث خنک و دلپذیر شدن هوا می‌شود که مورد استقبال مسافران و اهالی قرار می‌گیرد.
مرداب گنجگاه (گنجاه گولی) کیوی
این مرداب در فاصله ۱۶ کیلومتری شهر کیوی و در شمال غربی روستای گنجگاه واقع شده است و از مناظر دیدنی منطقه به شمار می‌رود. این مرداب به صورت فصلی است و آب آن در تابستان خیلی کم می‌شود از آب آن برای آبیاری زمینهای زراعتی استفاده می‌نمایند. در فصل تابستان، جوانان روستاهای همجوار مثل گنجگاه، نصیرآباد، نیلق، ابلی علیا و سفلی و شهر گیوی در این مرداب شنا می‌کنند.
سد خاکی قره قشلاق کیوی
این سد در سال ۱۳۷۹ در شمال روستای قره قشلاق با مدیریت جهاد کشاورزی گیوی و با نظرات مدیریت آب و خاک استان اردبیل و با پیمانکاری شرکت خدمات مهندسی آب و خاک اردبیل احداث شد. از آب این سد زمینهای زراعی اطراف روستای قره قشلاق آبیاری می‌شود و نقش خاصی در عمران آبادی و تولیدات کشاورزی این روستا دارد.
سرمستان کیوی
سرمستان یکی دیگر از مناظر دیدنی و طبیعی شهر کیوی است و در فصل بهار شکوفه‌های رنگارنگ، گلهای طبیعی و عطرآگین محیط آنرا دلپذیر و خوشبو می‌کنند. آب آنجا خیلی سرد است و در اینجا شنگ (یملیک)، سبزیهای وحشی مثل (چول کاواری، چون گشنیجی، چول مرزه‌سی) و قارچ خوراکی (گوبه لک)، آویشن (کهلیک اوتی)، و ریواس (اوشقون) می‌روید. سرمستان محل اتراق چوپانها هنگام ظهر و گشت و گذار جوانان میباشد، و از نظر موقعیت جغرافیایی در شمال شهر بالای چشمه نزدیک کوه گوی یال (یال سبز) و درختان بید کربلایی رحیم (کلبه رحیم سویودی) قرار دارد.