تالش با طبیعت زیبا و بکری که در استان گیلان دارد، یک شهر پرطرفدار برای سفر است که نامش را از قوم تالش گرفته است. چیزی که تالش را زیبا کرده است، داشتن تمام جاذبه های طبیعی با هم است و همین موضوع باعث شده است تا یک مقصد خوب و دیدنی برای سفر باشد. امامزادگان و اماکن متبرکه تالش از جاذبه های مذهبی شهر تالش می باشند که بازدید از آنها توصیه میشود.
فهرست جاذبه های گردشگری مذهبی تالش
بقعه شاه میلرزان – تالش
یکی از بقاع متبرکه استان گیلان و تالش بقعه شاه میلرزان معروف به سلطان محمود دینوری خطبه سرا می‌باشد. که تقریباً در ۱۸ کیلومتری میان ییلاق و قشلاق خطبه سرا واقع‌شده است. به همین لحاظ دارای آب‌وهوای جالب و دل‌نشین است.
اطراف‌واکناف بقعه متبرکه پوشیده از درختان جنگلی است. این بقعه در خطبه سرا در محله‌ای به نام مشایخ که عموماً از قشر کشاورز و دامدار و دام‌پروران تشکیل‌شده واقع‌شده است. و از قدیم‌الایام زیارتگاه عام و خاص بوده و مردم معتقد با اهدای نذورات و ذبح قربانی همه‌ساله پیاده یا سواره عازم زیارت این بقعه متبرکه می‌شوند.
علت نام گذاری بقعه شاه میل لرزان به دلیل وجود ستون چوبی از جنس صندل که در اتاق حرم قرار دارد و دارای لرزش است به این نام معروف شده است.بقعه شاه میلرزان از شش سال پیش در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اما به علت نداشتن جاده مناسب و دوری از شهر در معرض هجوم سودجویان قرارگرفته است.
معنی شاه میلرزون :
شاه اشاره به سید محمود دینوری دارد که بنام سلطان محمود و شاه محمود دینوری معروف هست
و میلرزون اشاره به درختی دارد که در کنار مقبره قرار داشته و بنا به اعتقادات قدیمی مردم مقدس بوده و در باورداشتهای قدیمی اعتقاد بر این بوده که این درخت در هوا معلق بوده و متصل به زمین نبوده است .(البته این جزو اعتقادات و باورداشتهای قدیمی هست و از نظر علمی مورد تایید نیست .)
هم اکنون قسمتی از تنه این درخت در کنار مقبره گذاشته شده است.
همچنین وجود دو چشمه آب‌معدنی به نام های محلی بره هونی، چایه هونی در مجاورت بقعه که برای بسیاری از بیماری‌ها ازجمله درد مفاصل و استخوان‌ها، رماتیسم، خارش، گال و اعصاب استفاده میشود جاذبه توریستی آن را دوچندان کرده است. چوبکاریهای بقعه شاه میلرزان در نوع خود از ظرافت و مهارت بسیار پیچیده و زیبایی برخوردار بوده و کلون‌ها، آویزه‌ها و قندیل‌های چوبی خراطی‌شده آن مظهر هنر و ذوق مردم این منطقه و ایرانیان است که متأسفانه سوداگران میراث فرهنگی قسمت‌هایی از آنها را به یغما برده‌اند.
مرمت بقعه شاه میلرزون
در کتاب قدّیس (ص ۵۱)نوشته اقای دکترمنصور یوسفی جولندان در مورد بنای این زیارتگاه چنین امده است :منبرو دوستون کنار ان به همراه گنبدامامزاده در ۴۴۱ هجری و سپس در ۹۹۳ هجری احداث شده و بنای چوبی بقعه توسط آقاجان آقاجانی با همکاری و همیاری مردم احداث گردیده است.
البته لازم هست توضییح داده شود تعمیرات و ساخت بنای چوبی بقعه، به همت و کوشش مرحوم حاجی صفر آقاجانی برادر آقاجان بیگ بوده است و آقاجان در هره دشت لیسار ساکن بودند ولی حاجی صفر برادر ایشان در خطبه سرا ساکن بودند و بخاطر اهمیت دادن به این مکان مذهبی با کمک و یاری دیگر اهالی در ساخت بنای چوبی آن تلاش و کوشش داشتند ودر ضمن ایشان چند لته بیجار هم وقف این مکان کرده بودند که متاسفانه این زمین موقوفه از حالت وقف بودن خارج شده و در تصرف عده ای قرار دارد ودر ضمن تا قبل از اینکه این بنا در تولیت میراث فرهنگی باشد توسط اهالی مشایخ و دیگر بزرگان منطقه قرار داشت و تعمیرات سقف بقعه در حوالی سالهای قبل از انقلاب هم، توسط کربلایی نوروز اقاجانی(یکی از نوادگان مرحوم حاجی صفر) صورت گرفت.
بقعه سلطان سید محمود- هشت پر
این بقعه از مشایخ صوفیه در قنبرى محله جوکندان، ۸ کیلومترى شمال هشت پر، تالش واقع شده است. بناى بقعه تماما از چوب است و ضریحى مشبک صندوق چوبین قبر را فراگرفته است. اطراف بقعه قبرستان قدیمى وجود دارد.
بقعه سلطان محمود شاه دینورى- تالش
این بقعه در وسط روستاى شاه میلا رزن (میل لرزان)، ۲۰ کیلومترى غرب خطبه سرا، در شهرستان تالش واقع شده است. سلطان محمود از فرزندان و نوادگان امام سجاد علیهالسلام و از بزرگان مشایخ صوفیه و اهل سنت معرفى شده است. در گوشهاى از بقعه صندوق چوبى و قدیم قرار دارد که قبر را پوشش داده است. محل دفن او از ۲ قسمت گنبد آجری با ملات ساروج، ایوان و نمازخانه چوبی تشکیل شده است. گنبدی که برخلاف گنبد سازی رایج در ایران که بر روی یک چهاردیواری ساخته میشده، به صورت یک تکه بر روی زمین قرار دارد. تاریخ ساخت گنبد به قرن هشتم در دوره ایلخانان و ساخت ایوان چوبی و نمازخانه به قرن ۱۰ هجری باز می گردد.
کنده کاریهای روی چوب و میلهای ستونها از دیگر جذابیتهای ساختمان چوبی نمازخانه است. درختان شمشاد که در بین مردم تالش به عنوان درخت آیینی معروف است در اطراف بنای این زیارتگاه و روستا کاشته شده است. زیارتگاه شاه میلرزان یکی از جاذبه های سیاحتی و زیارتی خطبه سرا محسوب میشود و از شش سال پیش در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
اسپیه یا سفید مزگت – تالش
بنای تاریخی اسپیه مزگت ایسپیه مزگت از دو کلمه “ایسپی “در زبان تالشی به معنای سفید و”مزگت” در زبان اوستا به معنای مسجد تشکیل شده است. بنای ایسپیه مزگت باقیمانده یک آتشکده قدیمی و بزرگ در دیناچال تالش است.
تمامی نشانه های معماری وکاربردی آن عملکرد مذهبی این بنا را تایید می کند. این بنا دردوران پس از اسلام احتمالا بعد ازقرن سوم هجری به مسجد تبدیل شد و ظاهرا تا مدتها ی مدید مورد استفاده قرار می گرفته است.
روی خرابه های این مسجد ،آثاری از گچ بری و کتیبه ای به خط کوفی بر جای مانده که نشانگر تاریخ طولانی آن است . اسپیه مزگت، قدیمی ترین مسجد بر جای مانده در گیلان است. که بر اثر گذر زمان فرسودگی و ویرانی آن روز به روز بیش تر شده است . شکل مسجد که از چهار دهلیز و یک رواق چهار گوش تشکیل شده ،بیشتر به آتشکده های زرتشتی پیش از اسلام شباهت دارد. و ممکن است بعد ها ،بنای کنونی روی آن ساخته شده باشد.
قدمت این بنا با توجه به کتیبه کوفی و سفال های به دست آمده به دوره سلجوقیان می‌رسد که با آهک اندود و نماسازی شده است، اطلاعات به دست آمده از نوع معماری و همچنین وجود سفال های مربوط به عصر ایلخانی، از قدمت حداقل ۸۰۰ ساله این مسجد حکایت می کند. (برخی از روایات حاکی از آن است که بنای مسجد مربوط به دوره ساسانی است.)
سید سیاه علم خاله سرا از نوادگان امام موسی کاظم(ع) – تالش
بقعه سیاه علم خاله سرا در روستای خاله سرای تالش قرار دارد.
بقاع متبرکه آقا سید احمد نال تربه-هشتپر
بقعه آقا سید احمد نال تربه از نوادگان موسی کاظم امام شیعیان واقع در روستای نال تربه می باشد.
بقعه سلطان سید در مرکز شهر تالش
این بقعه ی متبرکه در روستای سید نیکی شهر هشتپر شهرستان تالش واقع است.