تالش در استان گیلان قرار دارد و طبیعت بکرش چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند. سفر به تالش سفر به دنیایی دیگر است، دنیایی سرشار از نادیده‌های بکر و زیبا که تمامی ندارند.تالش دارای آثار باستانی و تاریخی و همچنین جاذبه‌های طبیعی فراوان است و می‌تواند بستر مناسبی جهت رشد و توسعه صنعت گردشگری باشد. با مجله سفر و گردشگری پارس همراه شوید تا برخی جاذبه های تاریخی و فرهنگی تالش را به شما عزیزان معرفی کنیم.
قلعه لیسار (صلصال) تالش
قلعه تاریخی و ملی صلصال لیسار با قدمت بیش از هزار سال یکی از قدیمی‌ترین آثار تاریخی استان گیلان محسوب می‌شود. که با مساحت تقریبی نیم هکتار روی تپه‌ای سنگی در مرکز شهر لیسار و در جاده اصلی تالش به آستارا و حدود ۲۰ کیلومتری شهرستان تالش و در محله قلعه دوش شهر لیسار واقع شده است.
این قلعه و دژ تاریخی که روی تپه‌ای به ارتفاع ۸۰ متر از زمین واقع شده است، به جا مانده از دوران سلجوقیان است. متاسفانه با وجود اهمیت و قدمت این قلعه تاریخی، توجه شایسته‌ای از طرف وزارت میراث فرهنگی به آن نشده است. و هیچگونه خدمات و حراستی از این قلعه به صورت جدی صورت نمی‌گیرد. همین بی اهمیتی به نابودی سریعتر این بنای تاریخی کشور و استان گیلان سرعت بیشتری داده است. در احداث این بنا از سنگ لاشه و ساروج استفاده شده است. که باروهای مستحکم آن قطری بیش از یک و نیم متر دارد. این قلعه جنبه نظامی و دیدبانی داشته و همچنین مکان مناسبی برای پناه گرفتن در مواقع خطر و حملات دشمن در آن زمان بوده است. در خرداد سال ۱۳۸۲ به شماره ۸۷۸۰ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
عمارت زمستانی سردار امجد(ضرغام السلطنه)- تالش
«کاخ اطاقسرا» یا کاخ زمستانی نصرت الله خان سردار امجد، از مهمترین بناهای حکومتی گیلان در شهر تالش (هشتپر) به شمار می‌رود. و خانه‌ای آجرین و عظیم است که نظیر آن در گیلان دیده نشده. سبک بنا، هلال طاق‌های درگاه‌ها و سر درهای آن در گیلان بی‌نظیر است.
سردار امجد که از اواسط دورهٔ ناصرالدین شاه قاجار تا انقلاب مشروطه حاکم کرگانرود تالش بود، از قدرت و نفوذ زیادی در منطقه تالش برخوردار بود. او برای قدرت نمایی و تدارک، مکانی مناسب برای پذیرایی از بزرگان و درباریان قاجار، تصمیم به ساخت این بنا می‌گیرد.
این عمارت که در ابتدا بنا به محل استقرار، اطاقسرا نامیده می‌شد، اکنون در ضلع غربی میدان اصلی شهر تالش (هشتپر) واقع گردیده است. این بنای آجری با نمای بیرونی آبی رنگ و به همراه طاق نماها و درگاه‌های هلالی توجه هر رهگذری را به خود جلب می‌کند. طبقه اول این بنا، دارای دو درب ورودی بزرگ در شمال و جنوب است که قرینه بصورت چهار پنجره بزرگ در طبقه دوم نیز در چهار جهت تکرار شده است. طبقه سوم دارای چهار کلاه فرنگی با پنجره‌های بادگیر است.
این بنا در جریان شورش‌های محلی مردم تالش در دوره انقلاب مشروطه به آتش کشیده شد و به مدت ۶۰ سال بصورت متروکه باقی ماند. تا اینکه در اوایل دهه ۱۳۵۰۰ خورشیدی مورد بازسازی قرار گرفت. و این ساختمان و محوطه بزرگ پیرامون آن به جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران (هلال احمر بعدی) واگذار شد. این بنا پس از انقلاب در اختیار نیروهای بسیج قرار گرفته بود که به گفته مدیر پایگاه پژوهشی تالش اکنون با رایزنی‌های انجام گرفته به وزارت میراث فرهنگی و گردشگری تحویل داده و برای تبدیل آن به موزه تاریخی و مردم شناسی تالش، تلاش می‌شود.
کاخ ییلاقی ضرغام السلطنه – طالش
در جریان شورش‌های محلی مردم تالش در دوره انقلاب مشروطه (۱۲۸۸ خورشیدی) به آتش کشیده می‌شود و به مدت ۶۰ سال بصورت متروکه باقی می‌ماند. تا اینکه در اوایل دهه ۱۳۵۰ خورشیدی مورد بازسازی قرار می‌گیرد و این ساختمان و محوطه بزرگ پیرامون آن به جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران (هلال احمر بعدی) واگذار می‌شود و پس از انقلاب نیز در اختیار بسیج سپاه پاسداران قرار می‌گیرد!!.
بدین جهت علیرغم آنکه بخشی از محوطه شرقی آن در مجاورت میدانی اصلی شهر تالش به پارک تبدیل شده است. علیرغم دیدگاه برخی صاحب نظران محلی و مسئولان محلی به تبدیل این مکان به موزه کاخ, بعلت کاربری نظامی کنونی, مورد بازدید علاقه مندان قرار نمی‌گیرد. در سالهای اخیر با ترک برداشتن برخی از نماها و نم گرفتن طبقه فوقانی آن, سقف این بنا با حلب پوشانیده شده است.
این کاخ‌ها در روستای (مریان) و (آق‌اولر) واقع شده‌اند. ضرغام السلطنه ازحاکمان (گرگان رود) بود. این کاخ‌ها، هر یک از سه بخش خان نشین ، قراول خانه و اصطبل خانه تشکیل شده‌است. کاخ‌های مزبور در دوران اوج‌گیری جنبش مشروطیت از سوی مشروطه خواهان به آتش کشیده شد. با سرمایه گذاری و بهره‌گیری از این بناها و استعدادهای طبیعی روستاها، می‌توان به عنوان یکی از مهّم‌ترین مراکز سیاحتی و گیلان گردی از آنها استفاده کرد.
گورستان‌های باستانی منطقه آق اولر
در سالهای اخیر از دل خاک سر بر آورده‌اند، شناسنامه قوی و معتبری برای این منطقه محسوب می‌شوند. این گو رستانها متعلق به نیمه دوم هزاره دوم قبل از میلاد می‌باشد. و آثار مختلفی مانند ابزار آلات زندگی روز مره، سلاح‌های جنگی، وسائل تزئین و زینت و… از آنها یافت شده است. این عمارت هم اکنون در حال مرمت است و بعنوان پا یگاه وزارت میراث فر هنگی و گر دشگری منطقه در نظر گرفته شده است.
دیوار خانه‌های روستایی آق اولر اغلب به رنگ سفید است. و پنجره‌های آن به رنگ آبی.و بام خانه‌ها گاه با سفال قرمز و گاه با تخته‌های حاصل از چوب‌های جنگلی که در اصطلاح محلی به آنها ” لت “می گویند، پوشش داده شده است.
حمام قدیمی آق اولر (مریان) – تالش
حمام قدیمی آق اولر که در یک روستای ییلاقی به نام آق اولر واقع شده است. روستای آق اولر در بخش مرکزی شهرستان تالش و در استان همیشه سر سبز گیلان قرار دارد، و مربوط به دوره قاجار است.
آق ائولر به معنای خانه‌های سفید می‌باشد چون ساکنان این روستا دیوارهای خانه را با آهک سفید می‌کردند. و همین رسم به همین منوال ادامه پیدا کرد و به مرور زمان به نام آق اولر شهرت پیدا کرد.
حمام قدیمی مریان به احتمال قوی از آثار اواخر دوره صفوی و به احتمالی دیگر از آثار اوایل دوره قاجاری است. و همچنین شایان ذکر است: حمام مریان به دستور نصر الله خان (سردار امجد)، توسط معماری از کشور آلمان بر روی زمین شیب دار و در فضایی به مساحت ۱۳۱ متر مربع ساخته شده است. مصالح به کار رفته در ساخت حمام شامل خشت، ملات، گچ و سنگ است. در بعضی قسمت‌های حمام، آثاری از کاشی‌های تزیینی و نقاشی دیواری به جا مانده بود که تقریباً تمام آنها به سرقت رفته است.