شیراز را می‌توان سومین شهر مقدس ایران به شمار آورد. زیرا یکی از اهل‌بیت علیهم‌السلام در این شهر به خاک سپرده‌شده است. و هرساله میزبان گردشگران بسیاری از تمام نقاط کشور می‌باشد. نام شیراز در کتاب‌ها و اسناد تاریخی، تحت نام‌های مختلفی نظیر «تیرازیس»، «شیرازیس» و «شیراز» به ثبت رسیده است. محل اولیهٔ این شهر در محل قلعهٔ ابونصر بوده است. شیراز در چندین دوره از پادشاهی‌ها پایتخت بوده و از این آثار تاریخی ارزشمندی را در خود دارد. و همچنین یکی از محبوب‌ترین شهرهای ایران نیز است. در ادامه جاذبه‌های مذهبی شیراز را معرفی خواهیم کرد.
مسجد نصیرالملک شیراز
مسجد نصیرالملک یکی از جاهای دیدنی شیراز دل‌نواز است. این بنای تاریخی یکی از شاهکارهای معماری به شمار می‌رود مسجد صورتی از سازه‌های دوران قاجار به شمار می‌رود. این شاهکار معماری در طی سال‌های ۱۲۹۳ تا ۱۳۰۵ هجری شمسی بناشده است. برای ساخت این اثر تاریخی ۱۲ سال وقت صرف شده است. وقتی برای اولین بار مسجد را ببینید، چیزی جز زیبایی در آن پیدا نمی‌کنید. گویی معماران و پنجره سازان و کاشی‌کاران بنایی ساخته‌اند که از هر عیب و ایرادی مبرا است. شیشه‌های رنگی که در تزئین بنا به‌کاررفته‌اند در طول روز در مقابل تلألؤ نور خورشید می‌درخشند. و با درخشش حیرت‌انگیز خود منجر به رقص نور و تصویری رنگین در شبستان مسجد می‌شوند.
برخلاف مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان که رنگ‌های غالب در آن، آبی و کرم هستند، مسجد نصیرالملک شیراز، به مسجد صورتی معروف است. چراکه از این رنگ استفاده بسیاری در کاشی‌های داخلی مسجد شده است. هرچند باوجود تنوع رنگ بسیار، بی‌انصافی است که تنها از این رنگ یاد شود. شیشه‌های رنگی در ساختار مسجد، علاوه بر مسجدالاقصی و مسجد کبود استانبول، در این بنا نیز لطف خاصی به بنا داده‌اند. نادر بودن چنین معماری‌ای، بر ارزش زیبایی این مسجد می‌افزاید.
تاریخچه مسجد نصیرالملک شیراز
این مسجد درگذشته دارای مسجد، خانه، حمام و انبار بوده است. اما بخش عظیمی از آن شامل فضای سرپوشیده، ورودی خانه، حمام، آب‌انبار بود. و فضای بین مسجد و خانه در زمان احداث خیابان لطفعلی‌خان زند به‌کلی ویران شد. محمدحسن معمار و محمدرضا کاشی‌ساز طراحان حرفه‌ای چنین مسجد نفیسی بودند. مسجد نصیرالملک شیراز تلفیقی از هنر و معماری و یکی از جاذبه‌های بسیار زیبایی است. که هرساله گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند.
پلان مسجد نصیرالملک شیراز
مسجد نصیرالملک دارای دو شبستان شرقی و غربی است. شبستان شرقی دارای محراب کاشی‌کاری شده باشکوه و دوازده ستون همراه با شیشه‌های رنگی است. هنرهای کاشی‌کاری و نقاشی در شبستان‌ها و تزئینات محراب زیبایی فوق‌العاده‌ای دارد. هماهنگی میان ستون‌ها، نقش‌های هندسی خارق‌العاده، بازی نور و رنگ‌ها و مقرنس‌های باشکوه، همه چشم بازدیدکنندگان و عکاسان را خیره می‌کند. مسجد دارای عناصر بزرگ معماری سنتی مانند آب‌نمای مرکزی، ایوان، پنج کاسه‌ای (پنج مقعر)، فیانس و گچ‌بری است سقف کاشی‌کاری اتاقک‌های شرقی نیز جالب‌توجه است. هفت ستون ساده در وسط این شبستان و هشت طاق‌نما در جلوی ایوان قرار دارد. که مسجد را از حیاط جدا می‌کند، طاق‌ها پر از گل رزهای رنگی است. آیات قرآن در این نقش‌های رنگارنگ دخیل است.
مسجد جامع عتیق شیراز
بنای اولیهٔ این مسجد در سال‌های ۲۶۵ هجری قمری تا ۲۸۷ هجری قمری در زمان دومین فرمانروای سلسهٔ صفاریان یعنی عمرولیث صفاری، ساخته‌شده است. بنایی که در طول تاریخ بارها بازسازی و مرمت‌شده و امروزه از آثار مهم گردشگری شیراز به شمار می‌آید. از مهم‌ترین بخش‌های مسجد جامع عتیق باید به دارالمصحف اشاره‌کنیم بنای دارالمصحف توسط شاه اسحاق اینجو در قرن هشتم در حیاط مسجد ساخته شد. این بنا در حقیقت به‌عنوان محلی برای نگهداری و کتابت قرآن مجید مورداستفاده بود که به خدای خانه نیز شهرت داشت.
در زمان صفاریان عمرولیث احساس کرد که طبقهٔ مذهبی جامعه‌اش روزبه‌روز رو به کمرنگ شدن می‌رود. و نیاز به یک تلنگر و پایگاه اجتماعی دارد. تا بتواند جانی دوباره به آن ببخشد، ازاین‌رو به فکر ساختن یک مسجد افتاد که گزینهٔ بسیار خوبی برای آن بود. زیرا همهٔ مردم به آن ارق مذهبی داشتند و ازنظر معماری گنجایش تعداد زیادی از مردم را داشت.
معماری مسجد عتیق
این مسجد با سازهٔ بلند خود دارای شبستان و حجره‌هایی می‌باشد که بعضی از آن‌ها دوطبقه است. علاوه بر این‌ها مسجد جامع عتیق شیراز دارای قسمت‌های دیگری مثل دیوار ندبه، خدای خانه یا دارالمصحف، در دوازده امام، طاق مروارید، رواق‌ها، محراب‌ها و حیاط و حوض مسجد می‌باشد. به علت اینکه مسجد جامع عتیق شیراز از وجه‌های مختلف همچون سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی موردتوجه قرارگرفته، باعث شده تا این مسجد ۶ درب ورودی داشته باشد. که هر یک از آن‌ها در موارد مختلف به کار می‌آید. یک در ضلع شمالی، یک درب در ضلع جنوبی، دو درب در ضلع غربی و دو درب دیگر در ضلع شرقی ۶ درب مسجد جامع عتیق شیراز هستند.
مسجد جامع یا وکیل شیراز
این مسجد به نام مسجد سلطانی وکیل نیز معروف است و از آثار باارزش دوره زندیه به شمار می‌رود. که ساخت آن در سال ۱۱۵۲ هجری شمسی به پایان رسیده است. مسجد وکیل، علاوه بر بزرگی، دارای ارزش و اهمیت تاریخی نیز می‌باشد. کاشی‌کاری‌های زیبا، حجاری ستون‌های ۴۸ گانه و منبر یکپارچه مرمرین آن، از شاهکارهای دوره زندیه به شمار مسجد، با مساحتی برابر با ۳۶۰۰ مترمربع با تخته‌سنگ‌های بزرگ فرش شده است.
معماری مسجد وکیل شیراز
طرح کلی مسجد وکیل شیراز، از ۱ صحن، ۲ شبستان و ۲ ایوان کم‌نظیر تشکیل‌شده است. و نفس‌گیرترین بخش‌های آن، طاق مروارید و شبستان جنوبی با ۴۸ ستون مارپیچ است. جالب است بدانید که طرح بنای مسجد نصیرالملک شیراز، از مسجد وکیل الهام گرفته‌شده و می‌توان شباهت‌های زیادی رابین این دو شاهکار معماری پیدا کرد. در این مسجد، از تجملات غیرضروری خبری نیست. برخلاف مساجدی که به شیوه رازی، آذری و اصفهانی ساخته‌شده و می‌شوند. گنبد و مناره‌ای در مسجد وکیل به چشم نمی‌خورد و فقط دو مأذنه برای آن ساخته‌شده است. استفاده از مصالحی مثل آجر و محدود کردن تزئینات بنا، گوشه دیگری از توجه کریم‌خان به کاربرد مکان به‌جای پرداختن به تجملات بیهوده بود.
محراب مسجد وکیل
یکی از زیباترین محراب‌ها را محراب مسجد وکیل دارد که این محراب از انواع سنگ و کاشی‌کاری ساخته‌شده است. و دورتادور آن نیز شاهد کتیبه‌های قرآنی به خطوط ثلث را می‌توان مشاهده کرد که بر روی کاشی‌های لاجوردی حک‌شده است. محراب مسجد مذکور در دوران حکومت صفویه موردبازسازی واقع شد. و برخی از کاشی‌های آن تعویض شده و به شکل امروزی خود در آمده است. وجود عظمت و شکوه بسیار بالای این محراب سبب شده است. که بسیاری از افراد با مشاهده آن به حیرت درآمده و به هنرمندی معماران آن زمان پی ببرند. محراب از مهم‌ترین بخش‌های یک مسجد وکیل به شمار می‌آید که زیبایی آن می‌تواند تأثیر بسیار زیادی را بر زیبایی و جذابیت مسجد داشته باشد.
مسجد مشیر شیراز
مسجد مشیر یکی از بی‌نظیرترین جاذبه‌های تاریخی شهر شیراز است. کار ساخت این مسجد فوق‌العاده زیبا در سال ۱۲۲۶ آغاز و چیزی در حدود ۱۰ سال زمان برد تا تکمیل شود. از شاخصه‌های مسجد مشیر الملک می‌توانیم به کاشی‌کاری‌های رنگین، مقرنس و خطاطی‌های مسجد اشاره‌کنیم. از جاذبه‌های مسجد باید به ظروف قاجاری و ساعت تاریخی اشاره‌کنیم. این ظروف قدیمی در اکثر مراسمات در معرض دید عموم قرار داده می‌شود.
در ضلع شرقی مسجد نیز شبستانی قرار دارد که با کاشی، مقرنس‌کاری شده و آیات قرآنی با خط ثلث بر کتیبه آن نگاشته شده است. محراب کاشی‌کاری شده مسجد که سوره «توحید» با خط نسخ بر آن نگاشته شده یکی از دیدنی‌ترین و معنوی‌ترین قسمت‌های مسجد است. و ستون‌های سنگی شبستان به‌صورت مارپیچ طراحی‌شده که ازنظر معماری بعد از مسجد «وکیل» شیراز در نوع خود بی‌نظیر است. شبستان زمستانی، سه ستون سنگی به سبک مسجد «وکیل» دارد و ۲ طاق نمای این مسجد نیز به کتابخانه اختصاص داده‌شده است.
در میانه مسجد «مشیر»، حوضچه سنگی با سنگ یکپارچه به چشم می‌خورد. که در عین سادگی، فضای زیبایی در حیاط ایجاد کرده است اما آنچه در این مسجد ویژگی خاصی دارد. وجود ساعتی قدیمی است که بر فراز طاق غربی مسجد قرارگرفته و از زیباترین و تاریخی‌ترین ساعت‌های شیراز است. اطراف این ساعت که قدمتی بیش از ۱۷۰ سال دارد، کاشی‌کاری و معرق‌کاری شده است.همچنین دارای اعداد انگلیسی بوده که در پی اعتراض «میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک» به اعداد فارسی تغییر داده می‌شود.