استان آذربایجان غربی در شمال غربی ایران قرار دارد و از شمال به جمهوری آذربایجان و ترکیه، از مغرب به کشورهای ترکیه و عراق، از شرق به استان آذربایجان شرقی و استان زنجان و از جنوب به استان کردستان محدود است. آذربایجان غربی یکی از توریستی‌ترین استان‌های کشورمان و محل زندگی اقوام آذری و کرد ایران است. و همچنین مرکز این استان شهر ارومیه می‌باشد. در این مقاله جاذبه‌های گردشگری آذربایجان غربی را معرفی خواهیم کرد.
خانه انصاری ارومیه
این خانه از خانه‌های قدیمی و زیبای شهر ارومیه است قدمت آن به دوران قاجار برمی‌گردد خانه انصاری به بابک جعفری تعلق داشته است. که بعدها به دختر ایشان و همسر سیف‌الله خان انصاری می‌رسد و به همین جهت به نام «خانه انصاری» شهرت می‌یابد سبک معماری منحصربه‌فرد و کاشی‌کاری‌های زیبایی که بر روی ساختمان این بنا ایجادشده است آن را به یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی ارومیه تبدیل کرده که سالانه گردشگران زیادی به‌منظور بازدید از آن به ارومیه سفر می‌کنند.
بازار ارومیه
یکی از این آثار باستانی، بازار ارومیه است، که قدمت آن به دوران صفویه بازمی‌گردد. این بازار قدیمی دارای سراها و تیمچه‌های متعدد است بازار تاریخی ارومیه در چهار خیابان عسگرآبادی، منتظری، اقبال و امام محصور است. این مکان در کنار مسجد جامع ارومیه و تقریباً در مرکز شهر ارومیه قرارگرفته است. بازار ارومیه در سال ۱۳۶۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت‌شده است.
یخچال دو قوز پله ارومیه
این بنای تاریخی یخچالی برای ذخیره برف و یخ بوده که توسط حاکم وقت ارومیه در زمان حکومت قاجار برای نیاز آبی مردم محلی آنجا را مرتفع سازد دو قوز یا دو غوز در زبان آذری به معنای هدیه یا پیشکش است و اکنون از آن به‌عنوان نمایشگاهی بانام خانه آبگینه استفاده می‌شود که در آن می‌توان با روش‌های شیشه‌گری با حرارت مستقیم، نقاشی روی شیشه، معرق شیشه و سفال‌گری آشنا شد بنا در تاریخ ۲۳ بهمن ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۷۸۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
مدرسه هدایت ارومیه
این مدرسه از مدارس تاریخی استان آذربایجان غربی و شهر ارومیه است. و در تاریخ ۱۳۷۵ هجری شمسی با شماره ثبت ۱۸۳۱ به ثبت آثار ملی قرارگرفته است. مدرسه هدایت از آثار زیبای شهر ارومیه است و روزگاری از خانه‌های اشرافی شهر ارومیه به شمار می‌رفت که با توجه به تخریب کتیبه‌های مربوط به بنا، تاریخ دقیق احداث و نام معمار سازنده آن مشخص نیست اما در زمان احداث، متعلق به خوانین قاجار بوده است.
جاذبه‌های طبیعی ارومیه
دریاچه ارومیه
حوضه آبریز دریاچه ارومیه با وسعت ۵۲۰۰۰ کیلومترمربع در ناحیه کوهستانی شمال غربی ایران و بین استان‌های آذربایجان غربی، شرقی و کردستان واقع‌شده است این دریاچه بزرگ‌ترین دریاچه در خاورمیانه است، به‌عنوان دریاچه‌ای کم‌عمق در نظر گرفته می‌شود و از نمک زیادی اشباع‌شده است دریاچه ارومیه با وسعت ۱۴۰ کیلومتر از شمال به جنوب و ۸۰ کیلومتر از شرق به غرب وسعت دارد و با مساحتی که در کل به ۵۲۰۰ کیلومترمربع می‌رسد تا قبل از دو دههٔ اخیر پس از دریای خزر بزرگ‌ترین دریاچهٔ آب‌شور دنیا بوده است. اما از ده هفتاد شمسی تاکنون متأسفانه حدود ۹۰ درصد این دریاچه خشک‌شده و از بین رفته است.
پارک جنگلی شیخ تپه ارومیه
این پارک جنگلی در استان آذربایجان غربی و شهر ارومیه قرار دارد، یکی از جاذبه‌های طبیعی این شهر است و همه‌روزه مردم و گردشگران زیادی را به‌سوی خود جذب می‌کند در نزدیکی این پارک جنگلی، تپه‌ای بانام شیخ تپه قرار دارد که قدمت آن به دوره مادها و رواج دین زرتشت بازمی‌گردد.
دریاچه سد شهر چایی (دریاچه ییلاق سیلوانا)
دریاچهٔ سیلوانا در پشت سد شهر چای باهدف تأمین آب موردنیاز شرب و صنعت ارومیه و تأمین نیاز آب کشاورزی اراضی واقع در پایین‌دست سد شهر چای احداث شد ولی این سد بیشتر به‌عنوان یک جاذبهٔ گردشگری در بخش سیلوانا خودنمایی می‌کند دریاچه سیلوانا در پشت سد شهر چای ارومیه که از آب کوه‌های سیلوانا پرشده است، یکی از جاذبه‌های گردشگری پربازدید بخش سیلوانا می‌باشد که از سال ۱۳۸۴ تاکنون روزبه‌روز بیشتر در بخش سیلوانا خودنمایی می‌کند.
دریاچه مارمی شو ارومیه
این دریاچه در بخش شمالی غربی کشور ما قرارگرفته است و به کشور ترکیه هم بسیار نزدیک است این دریاچه به جنگل و کوه نزدیک است. همین موضوع باعث شده تا در نیمه اول سال دمای معتدلی داشته باشد. اما در طول نیمه دوم سال هوا برفی و بارانی می‌شود. و راه رسیدن به دریاچه بسته می‌گردد. پس توجه کنید که از آخر تابستان تا آخر زمستان دمای هوا سرد خواهد بود دریاچه مارمیشو تقریباً در ۱۳۰۰ سال پیش شکل‌گرفته است. به نظر می‌رسد در سال‌های دور زلزله‌ای در روستایی به همین نام رخ‌داده که باعث شده کوه‌ها فروبریزند. درنتیجه شکافی در دامنه کوه شکل‌گرفته که مکان شکل‌گیری دریاچه بوده است.
آبشار سولوک ارومیه
آبشار سلوک ارومیه در روستای سلوک در فاصلهٔ ۳۲ کیلومتری در غرب شهر ارومیه در تپه‌های سرسبز نوار مرزی ایران و ترکیه، در دامنه‌های کوه دره رش قرارگرفته است. روستای سولک میان دو روستای دربند و انبی در منطقه موانا قرار دارد. دره زیبای منتهی به آبشار، دره هفت کانی یا هفت‌چشمه نامیده می‌شود که آب روستا و آبشار آن را تأمین می‌کند. ارتفاع این آبشار تقریباً ۷۶ متر است. آب آبشار از آب شدن برف کوه‌های منطقه که از رشته‌کوه‌های زاگرس می‌باشد تأمین می‌شود.
دریاچه دالامپر یا دریاچه مام شیخ
این دریاچه در تابستان و بهار چشم‌انداز بسیار دیدنی دارد. دریاچه دالامپر ۴۵۰ متر قطر دارد و در ارتفاع ۲۷۲۰ متری از سطح دریاهای آزاد قرارگرفته است مسیر دسترسی به این دریاچه زیبای هم از شهر ارومیه و هم از شهر اشنویه می‌باشد. که هر دو مسیر از روستای زیوه می‌گذرد از روستای زیوه تا روستای سوله دوکل مسیر آسفالت است و اگر قصد سفر با ماشین‌های شخصی و غیر آفرود دارید حداکثر تا این روستا می‌توانید با ماشین شخصی خود سفر کنید.
غار تمتمه ارومیه
غار تمتمان در کوهی به همین نام در بیست کیلومتری جنوب غربی شهر ارومیه قرار دارد. این غار در سال ۱۹۴۹ م توسط پروفسور «کارلتون استنلی کون» مورد گمانه‌زنی قرار گرفت ارتفاع غار از سطح دریا ۱۵۰۰ متر است و منطقه سردسیر است بنابراین احتمال می‌رود این غار تنها در فصول گرم سال استفاده می‌شده است بدون تردید مردمان قدیمی ساکن این منطقه یکی از بسترهای شکل‌دهنده تمدن بشری بوده‌اند. امروز نشانه‌هایی در دست است که سابقه زندگی انسان را در این منطقه به ۵۰۰۰ سال قبل بازمی‌گرداند.
جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی تکاب
شهر تکاب در استان آذربایجان غربی و در محدودهٔ شمال غرب ایران واقع‌شده است. این شهر با شهرهای دندی، دیواندره و زرینه مجاورت دارد. این شهرستان با مساحتی بالغ‌بر ۲۵۲۳ کیلومترمربع از شمال با شهرستان چاراویماق در استان آذربایجان شرقی، از شرق به شهرستان ماه‌نشان در استان زنجان، از غرب به شهرستان شاهین‌دژ در استان آذربایجان غربی و از جنوب به شهرستان‌های بیجار، دیواندره و سقز در استان کردستان ارتباط دارد. در ادامه به معرفی جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی تکاب خواهیم پرداخت.
تخت سلیمان تکاب
یکی از نقاط گردشگری محبوب کشورمان تخت سلیمان می‌باشد که باوجود زیبایی‌های خیره‌کننده، کمی هم مرموز و خطرناک به نظر می‌رسد. این دریاچه زیبا و فیروزه‌ای که در میراث جهانی یونسکو هم ثبت گردیده بیش از ۳ هزار سال قدمت دارد. برخی معتقدند این چشمه جوشان در اثر کوبیدن عصای حضرت سلیمان بر روی زمین پدید آمده است داستان‌های زیادی درباره دریاچه گفته می‌شود. ازجمله اینکه کف اینجا یک گنج افسانه‌ای هست. گنجی که موقع حمله کردن هراکلیوس به ایران، خسروپرویز به داخل آب انداخته است.
قلعه سردار افشار تکاب
قلعه سردار افشار ازجمله بناهای فاخر و تاریخی شهرستان تکاب به شمار می‌رود و مربوط به دوره سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار است. این عمارت در زمان سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار توسط سردار (حسین علیخان افشار) احداث گردیده که بخش اولیه ساختمان با درب ورودی به حیاط بزرگ مفرش شده از سنگ‌های تراورتن راه دارد. ساختار کلی قلعه همانند بسیاری از قلعه‌های مناطق آذربایجان از سطح کد ارتفاعی بالایی برخوردار بوده است.
جاذبه‌های طبیعی تکاب
زندان سلیمان یا کوه زندان دیو
زندان دیو یا زندان سلیمان نام کوهی در سه کیلومتری غرب تخت سلیمان در آذربایجان غربی است که میان‌تهی بوده و بسیار وهم‌انگیز است. حفره درون کوه طی هزاران سال از رسوبات کانی‌ها در آب به وجود آمده است. اگرچه ارتفاع کوه بین ۸۷ تا ۱۰۸ متر است، اما گودال بزرگ درون آن حدود ۸۰ متر و با دهانه تقریبی ۶۵ متر گسترش پیداکرده است. زندان سلیمان، که تپه‌ای است مخروطی شکل در زمان ساسانیان محل قربانی و نیایش موبدان زرتشتی بوده و البته بقایای بناهای دور مخروط زندان سلیمان، نشان‌دهنده اهمیت این محل مقدس است. موبدان پس از نیایش در محل و استفاده از برسم، حیوان در نظر گرفته‌شده را قربانی کرده و به جایگاه مخصوص می‌بردند تا نذر آتشکده کنند.
چمن متحرک چملی تکاب
چمن متحرک یا چملی گول در دل طبیعت شهرستان تکاب واقع‌شده است. این پدیده بی‌نظیر یک قطعه از چمنی است که تمامی فصول همیشه‌سبز است و به‌صورت جزیره‌ای متحرک، در وسط برکه‌ای کوچک قرار دارد و با وزش باد حرکت می‌کند. و به همین دلیل است که جذابیت زیادی را برای گردشگران این منطقه به وجود آورده است.
آبگرم قینرجه تکاب
یکی از جلوه‌های طبیعت در شهرستان تکاب استان آذربایجان غربی می‌باشد. تکاب ازجمله شهرهای توریست پذیر کشور است که سالانه هزاران هزار گردشگر داخلی و خارجی از جاذبه‌های طبیعی و آثار باستانی به‌ویژه تخت سلیمان آن بازدید می‌نمایند. در جلو دربند محل جریان آبگرم دو حوضچه به‌وسیله ساکنین آبادی تشکیل‌شده شده است. که با توجّه به طبی و درمانی بودن این آبگرم , در فصول گرم و هوای آزاد از آن مصرف‌شده و جزء این آبگرم با لوله‌کشی به گرمابه رأس آبادی منتقل‌شده است.
آبشار قینرجه تکاب
این آبشار در قسمت غربی کوه بلقیس در پنجاه کیلومتری شمال تکاب و در مسیر رودخانه روستای قینرجه قرارگرفته است که در فصول گرم آب آن برای مصارف کشاورزی قطع می‌شود در منطقه آبشار قینرجه و کوه بلقیس بناهای تاریخی وجود دارند که اکثراً تخریب‌شده و متعلق به هزاران سال پیش بوده که گردشگران و تاریخدانان و باستان‌شناسان آن را به‌عنوان میراث فرهنگی نسل‌های گذشته می‌شناسند.
زندان برنجه تکاب
زندان برنجه یکی از دیدنی‌های روستای برنجه در استان آذربایجان غربی است. این جاذبه منحصربه‌فرد، در ۲۸ کیلومتری شهر تکاب قرار دارد و از آثار ملی طبیعی ایران به شمار می‌رود آثار تاریخی مختلف و متفاوتی از این دوران در این شهر به‌جای مانده است، که از آن جمله می‌توان به غار کرفتو که از دوران مادها به‌جای مانده اشاره کرد که نمونه‌ای از اثر صخره‌ای موجود از آن دوران است برای رسیدن به این مکان در مسیر حرکت به‌سوی تخت سلیمان و پس از طی کردن حدود ۲۰ کیلومتر و گذر از روستاهای «اغول‌بیگ» و «قره‌بلاغ» به ۲ راهی می‌رسیم که در جوار روستای زیبای «همپا» قرار دارد.
جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی خوی
شهرستان خوی بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین شهرستان استان آذربایجان غربی بعد از مرکز استان، ارومیه بوده و دومین شهرستان پرجمعیت استان آذربایجان غربی به‌حساب می‌آید. خوی در دشتی وسیع و محصور در بین کوه‌های سر به فلک کشیده واقع‌شده و به همین جهت نیز به «خوی چوخورو» مشهور گشته است. وجود آثار درخشان تمدن اورارتویی با قدمتی سه‌هزارساله در جای‌جای این سرزمین نشانی از کهن‌سالی آن دارد. در دوران اسلامی این سرزمین همیشه بانام «خوی» شناخته‌شده و نقشی بسزا درروند حوادث تاریخی داشته است. در ادامه جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی خوی را معرفی خواهیم کرد.
دروازه سنگی خوی
این دروازه سنگی دروازه سنگی تنها دروازه باقیمانده از حصار شهر خوی در آذربایجان غربی و تنها دروازه باقیمانده از تاریخ کهن ایران است بعضی از تاریخ‌نگاران و پژوهشگران، این اثر را به دوران ایلخانی و به زوجه آباقاخان نسبت می‌دهند، ولی بعضی از منابع آن را مربوط به زمان حکومت قاجار می‌دانند و بر این عقیده‌اند که با توجه به سبک معماری و مقایسه آن با آثار باقیمانده دوره قاجار در تبریز و خوی، این اثر نیز مربوط به آن دوره است.
ساختمان شهرداری خوی
ساختمان شهرداری خوی یا بلدیه سابق، مربوط به دوره پهلوی اول است و در مرکز شهر خوی واقع‌شده است. بنای شهرداری خوی در سال ۱۳۱۲ هجری شمسی به دست استاد علی‌اکبر توانا (معمار مشهور خویی) در محل ساختمان قدیم شهرداری، واقع در خیابان شهید صمد زاده (فعلی) ساخته شد. قدمت این شهرداری به دورهٔ پهلوی بازمی‌گردد و در تاریخ ۲ شهریور سال ۱۳۷۸ با شمارهٔ ۲۳۹۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد این بنا درگذشته مورداستفاده حاکمان و بزرگان خوی بوده است و در سال ۱۳۱۲ هجری شمسی، فعالیت خود را به‌عنوان اولین ساختمان مستقل شهرداری خوی، آغاز کرد. از ویژگی‌های معماری در این بنا می‌توان به تزئینات چشم‌نوازی همچون گچ‌بری‌ها و نقاشی‌های متعدد اشاره کرد که زیبایی قابل‌توجهی به آن بخشیده است.
پل قطور خوی
پل قٌطور پلی است که در مسیر راه‌آهن ایران و ترکیه در نزدیکی خوی ساخته‌شده است. این پل از نوع زیر قوسی است و تا مدت‌ها بزرگ‌ترین دهانه قوسی را در بین پل‌های ایران داشت این پل مهم و زیبا در محل استراتژیکی ایران به ترکیه قرارداد. ساخت آن متعلق به نیروهای داخلی و مهندسین اروپایی و آمریکایی است. این پل دارای پایه‌های بتنی و اسکلتی فلزی است که طول آن به ۴۴۸ متر نیز می‌رسد. ارتفاع پل از رودخانه قطور به‌اندازه ۱۱۸ متر است و در فراز دره‌ای بسیار چشم‌نواز ساخته‌شده است. قدمت این پل نیز به ۵۰ سال می‌رسد و یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر خوی به‌حساب می‌آید.
خانه کبیری خوی
خانه کبیری در میانه بافت قدیمی شهر خوی و در ضلع شمالی کوچه امیر قرار دارد. مالک این خانه مرحوم حاج میر اسماعیل کبیری بوده است. و به همین مناسبت این خانه به خانه کبیری معروف شده است. و در حال حاضر مالکیت بنا متعلق به سازمان میراث فرهنگی استان آذربایجان غربی است. این بنا در دوطبقه ساخته‌شده است اولین طبقه آن تزئینات چندانی ندارد و فقط در تالار آن گچ‌بری‌هایی به چشم می‌خورد. اما طبقه دیگر بنا که از قسمت‌های مهم و قابل‌توجه است. با نقاشی‌های بسیار زیبا از گل‌وبوته تزئین شده و دارای یک پنجره بزرگ مشبکی یا به‌اصطلاح ارسی با شیشه‌های رنگی است که نمای بسیار زیبایی به خانه داده است.
جاذبه‌های طبیعی خوی
آبشار بدلان خوی
این آبشار در نزدیکی روستای بدلان قرارگرفته و نام خود را از همین روستا گرفته است. و حدود ۲۴ کیلومتر با شهرستان خوی فاصله دارد.
این آبشار از کوه مرتفعی به نام اورین سرچشمه می‌گیرد. و ارتفاع آن نیز حدود ۵۰ متر آب این چندین چشمه به یکدیگر متصل شده و درنهایت این آبشار زیبا را به وجود می‌آورند. آبشار بدلان در اصل کوه را به دونیمه تقسیم کرده که نتیجه فرسایش طولانی‌مدت سنگ‌هاست.
مزارع آفتابگردان خوی
خوی به‌عنوان شهر آفتابگردان‌ها نیز شناخته می‌شود و درواقع شما می‌توانید در این منطقه دشت‌های مختلفی ازگل‌های آفتابگردان را مشاهده کنید تخمه خوی از محصولات مرغوب و درجه‌یک کشور است، در این شهرستان بیش از ۱۴ هزار خانوار شهری و روستایی از طریق کشت و تولید دو محصول تخمه آفتابگردان و کدو امرارمعاش می‌کنند. به‌گونه‌ای که نیمی از اراضی آبی شهرستان خوی به کشت این دو محصول اختصاص می‌یابد و از این اراضی ۳۱ هزار تن محصول برداشت می‌شود.
جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی سلماس
سَلْماس یکی از شهرهای استان آذربایجان غربی و مرکز شهرستانی به همین نام است. این شهر در ۸۰ کیلومتری شمال ارومیه در مسیر راه ارتباطی ارومیه-تبریز واقع‌شده است. جمعیت آن طبق سرشماری سال ۸۵ در حدود ۸۰ هزار نفر می‌باشد. شهرستان سلماس از سمت شمال با شهرستان خوی (بخش‌های قطور و مرکزی) از سمت مشرق با شهرستان شبستر (بخش انزاب با مرکزیت شهر تسوج) و دریاچه ارومیه از سمت جنوب با شهرستان ارومیه (بخش‌های انزل با مرکزیت شهر قوشچی و بخش صومای برادوست با مرکزیت شهر سرو) و از سمت مغرب با کشور ترکیه به طول ۸۵ کیلومتر هم‌مرز است. در ادامه مقاله جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی سلماس را معرفی خواهیم کرد.
حمام شیخ سلماس
حمام شیخ سلماس در زمان پهلوی اول و با بهره‌مندی از معماری سنتی ایرانی احداث شد. «محمد تسوجی» نام بانی این اثر تاریخی بود که با پیگیری و تلاش وی، فرآیند ساخت حمام از سال ۱۳۰۹ تا ۱۳۱۲، به مدت سه سال به طول انجامید این حمام با مساحت ۸۶۰ مترمربع، دارای پلان مستطیل شکل بوده که ۳۵۰ سانتیمتر از سطح خیابانی که در مرکز آن واقع‌شده پائین تر است و برای سرکشی به موتورخانه آن نیز دو درب چوبی ورودی از ضلع جنوبی و یک درب از ضلع غربی جهت تعبیه‌شده است حمام شیخ در مرکز شهر سلماس قرارگرفته و از سمت جنوب به خیابان سوره‌ای و از سمت غرب به خیابان امام خمینی و در جوار آن بازار شهر و مساجد و منازل مسکونی قرار دارد.
نقش برجسته خان تختی سلماس
این نقش متعلق به قرن سوم میلادی و دوره پادشاهی ساسانیان است که تاریخ منطقه و همچنین تاریخ شهر ارومیه را نشان می‌دهد.
که در ۱۷ کیلومتری جاده اصلی سلماس به ارومیه در روستای خان تختی در کوهی معروف به «پیرچاوش»، بر روی تخته‌سنگی به‌صورت برجسته حک گردیده است. این نقش برجسته یادمانی است از پیروزی شاپور اول ساسانی بر والریانوس (پادشاه روم) که وی را سوار بر اسب نشان می‌دهد درحالی‌که والریانوس در مقابلش زانوزده است.
جاذبه‌های طبیعی سلماس
تالاب آق زیارت سلماس
تالاب آق زیارت آق زیارت یک منطقه مسطح گلی و تالابی در شمال غرب دریاچه ارومیه و جنوب شهر سلماس است. که به‌عنوان زیستگاه زمستان گذرانی و استراحتگاه پرندگان مهاجر دارای اهمیت است. منطقه تالاب همچنین مکان مهمی برای اکو توریسم به‌حساب می‌آید بعضی قسمت‌های این تالاب پوشیده از نیزار است. که زیستگاه مناسبی برای پرندگان آبی و پرستوها ایجاد می‌کند تالاب از نوع فصلی با آب شیرین است آب‌های سطحی و زه آب‌های کشاورزی و گاهی طغیان رودخانه زولاچای منابع تأمین آب این تالاب می‌باشد.
دره زولاچای سلماس
زولاچای رودی فصلی است در شهرستان سلماس که از کوه‌های اطراف کهنه‌شهر جریان یافته و به دریاچه ارومیه می‌ریزد. رود زولاچای از به هم پیوستن رودهای «خورخوره»، زولا اریک و ریزعلی‌چای به وجود می‌آید دره زولاچای که از زیباترین و جذاب‌ترین مناطق گردشگری شهرستان سلماس است در ایام تعطیلات، بخصوص سیزده‌بدر شاهد گردشگران زیادی است.
آبشار خور خوره یا آبشار ممکان سلماس
این آبشار زیبا یکی از جاذبه‌های گردشگری استان آذربایجان غربی به شمار می‌رود این آبشار مابین روستای سرگل و مهکان در ۲۲ کیلومتر شهر سلماس واقع‌شده است این آبشار در فصل بارندگی به بیشترین مقدار خود می‌رسد. اما در فصل تابستان آب آن بسیار کم شده و چون نخی نازک به حوضچه می‌ریزد. آبشار ممکان در فصل زمستان به‌کلی یخ میزند و منظره‌ای خیره‌کننده با قندیل‌های آویزان یخی می‌سازد. پیشنهاد می‌کنیم اگر عاشق سرسبزی هستید در اردیبهشت‌ماه به این آبشار برویدو در صورت علاقه به یخ و برف در زمستان به آن سربزنید.
آبگرم ایستی سو سلماس
از جاهای دیدنی روستا می‌توان به مجتمع آب‌درمانی ایستی سو، زیارتگاه انس ابن مالک و مسجد امام شافعی ایسی سو، آبشار شور دره، قهوه‌خانه مخروبه، طبیعت زیبا روستا را نام برد. مردم این روستا همگی از ترکان سنی هستند این مجموعه در حال حاضر توسط دارنده موافقت‌نامه تأسیس منطقه مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و رستوران، سرویس بهداشتی و استخر توسط سرمایه‌گذار در این مجموعه ایجادشده است.
جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی ماکو
ماکو، یکی از شهرهای زیبای آذربایجان غربی است، که به دلیل قدمت تاریخی و موقعیت جغرافیایی دارای آب‌وهوای بی‌نظیر و جاذبه‌های فراوانی است. برخی از این جاذبه‌ها شهرت جهانی پیداکرده‌اند. این شهر مرزی در همسایگی کشورهای ارمنستان، ترکیه و آذربایجان قرار دارد شهر ماکو در دره‌ای بناشده که رودخانه زنگمار از آن می‌گذرد و شهر را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند. قسمت جنوبی شهر در دامنه کوه سبد قرارگرفته و آبادی چندانی ندارد ولی بخش شمالی آن آبادتر و بزرگ‌تر است. در ادامه به معرفی جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی ماکو خواهیم پرداخت.
کاخ‌موزه باغچه جوق ماکو
کاخ‌موزه «باغچه جوق» یکی از زیباترین کاخ‌های ایران است که ترکیبی از معماری ایرانی و اروپایی را می‌توان در این بنای لوکس دید. در عمارت اصلی این باغ‌موزه سردار ماکو برقرار می‌باشد که اشیای تاریخی و آثار دیدنی بسیاری را درخودجای داده است همچنین کاخ‌موزه جوق در زمینی با مساحت ۱۱ هکتار در دوره حکومت قاجارها و در نزدیکی مرز بازرگان ساخته شد، سازنده این باغ اقبال السلطنه ماکویی بوده که این عمارت را در عرض سی سال به زیباترین تزئینات ایجاد کرد. این کاخ وقایع سیاسی مختلفی را به خود دیده است. تا اینکه در آن سال با یک حرکت استراتژیک به فهرست میراث ملی ایران اضافه شد و با مرمت درب‌های آن به روی علاقه‌مندان به تاریخ و معماری بازگشایی شد.
قلعه قبان ماکو
تاریخ این قلعه دقیقاً مشخص نیست. در بافت قدیمی این شهر با دیوارها و برج‌ها و باروهای بلندش دارای بخش‌های شاه‌نشین، حمام و زندان است. محدوده قلعه از کوه قیه که قلعه در زیر سایبان آن قرار دارد شروع می‌شود و تا خیابان طالقانی شهر جدید ماکو ادامه دارد. این قلعه درگذشته بافت اصلی شهر با حصارها، برج و باروهای بلند، پادگان نظامی و مراکز اقامتی و خدماتی را شامل می‌شده است. همچنین در منابع تاریخی، اهمیت نظامی و استراتژیکی قلعه قپان به کرار در دوره‌های تاریخی تیموریان، سلجوقیان، قره قویونلوها، صفویان و قاجاریان ذکرشده است.
عمارت کلاه‌فرنگی ماکو
یکی از بناهای ارزشمند تاریخی در استان آذربایجان غربی است و تاریخ ساخت این عمارت مربوط به دوره قاجار می‌باشد. که تا به امروز هیچ دخل و تصرفی در آن صورت نگرفته است همچنین به‌واسطه داشتن اریه‌های معماری، نقشه منحصربه‌فرد و دیگر ویژگی‌ها از معروفیت خاصی در بین بناهای تاریخی منطقه برخوردار است. عمارت کلاه‌فرنگی در تاریخ ۳/۱۲/۱۳۷۷ و به شماره ۲۲۱۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و تحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت.
بازار بزرگ مرزی منطقه آزاد ماکو
منطقه آزاد ماکو، سرزمینی گمشده در تاریخ و جغرافیا که گوشه‌ای از زیبایی و عظمت خلقت را در خود جای‌داده است بازارچه‌های مرزی، منطق محافظت‌شده‌ای در نقاط صفر مرزی ایران و کشورهای همسایه هستند که گمرک‌هایی کار صادرات و واردات کالا هم در آن‌ها قرار دارد علاوه بر رونق اقتصادی در منطقه مرزی ماکو جلوی قاچاق در این مناطق نیز گرفته خواهد شد. لازم به ذکر است به دلیل حذف شدن نقش واسطه‌ها در خریدوفروش کالاها قیمت اجناس نیز بسیار مناسب می‌باشد.
بازار مرزی صنم بلاغی پلدشت ماکو
این بازارچه در شمال غربی‌ترین نقطه ایران و شهرستان پلدشت در مرزهای جمهوری آذربایجان و نخجوان واقع‌شده است. در این بازارچه انواع محصولات وارداتی، چوبی و صنعی، تره‌بار، مصالح ساختمانی و.. پذیرای گردشگران زیاد داخلی و خارجی می‌باشد. همچنین این بازارچه با ۱۴۰۰۰ مترمربع مساحت در ۳۰ کیلومتری شهرستان ماکو واقع گردیده و در حال حاضر دارای ۳۰ غرفه است.
جاذبه‌های طبیعی ماکو
آبشار قلعه جوق ماکو
این آبشار در حاشیه روستای قلعه جوق و در میان کوه زیبای قلعه جوق واقع است. آبشار قلعه جوق ۸۰ متر ارتفاع دارد و دسترسی به آن به‌راحتی امکان‌پذیر است صدای آب و مسیر و طبیعت اطراف آبشار بسیار زیبا و آرامش‌بخش است. پیشنهاد می‌کنیم حتماً برای یک‌بار به آبشار قلعه جوق سربزنید و از طبیعت منحصربه‌فرد آن لذت ببرید.
ایلان دره سی (دره‌های منشوری بازالتی) ماکو
دره زیبای کمتر شناخته‌شده در دنیا است که در ۲۵ کیلومتری شهر ماکو در آذربایجان غربی قرار دارد. ایلان دره سی حاصل انجماد گدازه‌های آتش‌فشانی و صخره‌های بازالتی زیبای آن‌که به‌صورت ستون‌های عمودی و شکل هندسی دارد. جالب است بدانید که اگر شب را در این منطقه سپری کنید، می‌توانید مناظری هیجان‌انگیز و فراموش‌نشدنی از ستارگان و راه شیری را تماشا کنید.
چشمه ثریا یا تالاب بورالان ماکو
یکی از این مناطق گردشگری چشمه ثریاست که در منطقه‌ای به نام بورالان که به بهشت گمشده استان شهره دارد در شمالی‌ترین نقطه آذربایجان غربی در شهر ماکو قرارگرفته است. این چشمه به دلیل آب‌وهوای مناسب و اهمیت ژئوپولتیکی که دارد بسیار مناسب قایقرانی و گشت‌وگذار است. چشمه ثریا با ۱۱ هکتار وسعت در مرز ترکیه و نخجوان و ارمنستان نیز قرار دارد. چشمه ثریا همچنین میزبان پرندگانی از قبیل انواع اردک‌ها، غازهای وحشی، از قبیل اردک سرسبز، سونا، آنگوت، کشیم کوچک، کشیم بزرگ می‌باشد. انعکاس نور در ای تالاب بسیار دیدنی و مناسب برای گرفتن عکس‌های هنری است.
تالاب آق گل ماکو
این تالاب از بخش جنوبی و از حاشیه روستای قره‌بلاغ آب از حوزه تالاب خارج‌شده و به‌طرف دشت زنگنه جاری می‌شود. و آبگیری تالاب آق گل از سمت ارتفاعات غربی و شمالی تأمین می‌شود. این تالاب زیبا فصلی است و ازاین‌جهت در تابستان و اوایل پاییز خشک و در فصل‌های بهار و زمستان پرآب می‌شود. مختصات جغرافیایی این تالاب عبارت است از َ ۳۲ و ْ ۳۹ عرض شمالی و ً ۳۰ و َ ۴۶ و ْ ۴۴ طول شرقی است. ازنظر تقسیمات کشوری این تالاب در حوزه شهرستان ماکو در شمال شرقی آن واقع‌شده است و در مجاورت رودخانه ارس قرار دارد. ارتفاع این تالاب از سطح دریا ۷۹۹ متر است.
جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی میاندوآب
میاندوآب یکی از شهرهای جنوبی استان آذربایجان غربی در شمال غرب ایران است این شهرستان در جنوب شرقی دریاچه ارومیه و ارتفاع ۱۳۰۰ متری از سطح دریا واقع‌شده است که در ارتفاعات کوه جان آقا به ۱۴۵۰ متر می‌رسد. ورزش دوچرخه‌سواری در این شهر قدمت زیادی دارد و میاندوآب به شهر دوچرخه ایران معروف و مشهور است. اهالی میاندوآب مردم آذربایجانی هستند و به زبان ترکی آذربایجانی تکلم می‌کنند. میاندوآب از موقعیت ارتباطی و جغرافیایی بی‌نظیری برخوردار است و به‌عنوان چهارراه ارتباطی چهار استان شمال غربی کشور شناخته می‌شود و محل اتصال استان‌های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی، زنجان و کردستان به محسوب می‌شود، و با توجه موقعیت استراتژیک خود ازلحاظ جغرافیایی، سیاسی و گردشگری همواره مورد تأکید صاحب‌نظران در امر توسعه بوده است. در ادامه جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی میاندوآب را معرفی می‌کنیم.
پل تاریخی میرزا رسول (تاتائو) شهرستان میاندوآب
این پل مربوط به دوره قاجار است و در میاندوآب، جاده میاندوآب به مهاباد، روی رودخانه سیمینه‌رود واقع‌شده است. و در تاریخ ۲۹ تیر ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۰۶۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. پل میرزا رسول دارای ۵۲ متر طول و ۷ دهانه می‌باشد. که در حال حاضر فقط ۵ دهانه آن سالم است. این پل براثر طغیان رودخانه سیمینه‌رود تخریب جدی دیده است. مصالح بکار رفته در این پل به این
در قسمت پایه‌ها و سیل شکن‌ها سنگ و در بقیه قسمت‌ها آجر است. باید بگوییم پل تاریخی میرزا رسول میاندوآب که قدمتی ۲۰۰ ساله دارد ازلحاظ جاذبه گردشگری در این شهرستان حرف اول را میزند و هرسال عده زیادی از گردشگران و مسافران را می‌پذیرد.
مــوزه میـانـدوآب
این موزه در خیابان امام خمینی داخل پارک معلم واقع‌شده گنجینه میاندوآب یک گنجینه باستان‌شناسی است که به سیر تحول دوره‌ها از هزاره ششم قبل از میلاد (۸۰۰۰ سال پیش) تا دوره قاجاریه می‌پردازد. سنگ‌های ابسیدین، سفال، فلز، آجر، کاشی، شیشه، سکه ازجمله اشیا موجود در موزه میاندوآب می‌باشند.
جاذبه‌های طبیعی میاندوآب
رودخانه زرینه‌رود (چم جغتای) میاندوآب
این رودخانه مستقل حوضه آبریز دریاچه ارومیه و یکی از مهم‌ترین و طولانی‌ترین رودخانه‌های این حوضه محسوب می‌شود که در شهرستان‌های مریوان و سقز در استان کردستان و شهرستان‌های شاهین‌دژ و میاندوآب در استان آذربایجان غربی جریان دارد. شاخه اصلی این رودخانه چم سقز می‌باشد که از کوه‌های گردنه خان در شرق بانه سرچشمه می‌گیرد. در سقز زرینه‌رود را با اسم ” جاکتو ” می‌شناسند و پس از عبور از جنوب غربی آذربایجان به دریاچه ارومیه می‌ریزد. این رودخانه بزرگ یکی از جذاب‌ترین مناطق طبیعی استان می‌باشد و همچنین در این رودخانه امکان ورزش‌های آبی نیز وجود دارد. در تمامی طول رودخانه امکان قایقرانی وجود دارد.
آبشار اوزان میاندوآب
استان آذربایجان غربی اکثر زیبایی هارا در خود جمع کرده است، در سطح این استان آبشارها، تالاب‌ها و رودخانه‌های متعدد و بسیاری وجود دارد. آبشار اوزان نیز یکی از چندین آبشار در این استان است. آبشار اوزان در نزدیکی روستای اوزان سقلی قرارگرفته، و نام خود را از همین روستا گرفته است. این آبشار از چشم‌انداز بسیار زیبایی بهره‌مند‌است. و ارتفاع آن نیز به‌اندازه ۱۵ متر است در فصل زمستان این آبشار به‌طور کامل یخ میزند که خود چشم‌اندازی بسیار دل‌فریب به وجود می‌آورد. همچنین در نزدیکیِ آبشار اوزان غاری وجود دارد که می‌توانید از آن‌هم دیدن کنید.
حمام طبیعی حیدر باغی (چشمه دوه اوچان) میاندوآب
این حمام طبیعی، چشمه آب گوگردی است که با خروش چندساله خود باعث به وجود آمدن اشکالی سنگی خاص و متفاوت بارنگ‌های بسیار زیبا شده است. مردم برای شنا کردن و همچنین لذت بردن از مناظرم چشم‌اندازهای اطراف حمام حیدر باغی به آنجا می‌آیند. اطراف حمام حیدر باغی بسیار بکر و خوش نواز است.
پارک ساحلی آتا میاندوآب
پارک ساحلی آتا یکی از مراکز تفریحی و گردشگری و توریستی شهر میاندوآب در حاشیه زرینه رود و در خیابان ساحلی شهر میاندوآب قرارگرفته است. این پارک مقصدی ایده آل برای سرگرمی و گردش در محدوده شهری است. همچنین با برخورداری از محیطی سالم، فضای بازی کودکان و شهربازی، پارک ساحلی آتا در شب‌های تابستان میزبان بسیاری از خانواده‌ها می‌شود.
جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی اشنویه
شهرستان اشنویه از شهرستان‌های مرزی استان آذربایجان غربی است که در قسمت غربی این استان قرار دارد. این شهرستان از شمال با کشور ترکیه و از جنوب با کشور عراق همسایه است. مرکز این شهرستان، شهر اشنویه می‌باشد به دلیل واقع‌شدن استان در عرض‌های جغرافیای بالا و ارتفـاع زیـاد، میـانگین سـالانه دمـای آن نسـبت بـه میـانگین سالانه دمای اکثر مناطق کشور کمتر بوده و جزء مناطق سردسیر کشور محسوب می‌شود. در ادامه مقاله به معرفی جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی اشنویه خواهیم پرداخت.
تپه و قلعه سنگان اشنویه
این قلعه یکی از قلعه‌های تاریخی استان آذربایجان غربی است که در پنج کیلومتری شهر اشنویه قرار دارد. قلعه سنگان با قدمتی بیش از ۱۵۰ سال یکی از آثار مهم تاریخی شمال غرب کشور و یکی از نقاط گردشگری کشور است. این قلعه در فهرست آثار ملی کشور قرار دارد. این قلعه تاریخی مربعی شکل است و در دوطبقه با استفاده از مصالح سنگ و آجرنما ساخته‌شده است. که در ضلع جنوبی از آجرنما استفاده‌شده است. دیوارهای قلعه اکثراً بیش از یک متر عرض داشته تا در مقابل حمله‌ها و دستبرد دشمنان از استحکام برخوردار باشد.
کتیبه و چشمه عین الروم اشنویه
این کتیبه قدیمی‌ترین سنگ‌نوشته اورارتویی با مضمونی در ارتباط با آب است. کتیبه‌ای که وقف نامه اهدا آب چشمه‌ای به همین نام به مردم منطقه به شمار می‌رود و اهمیت مایه حیات را در حدود سه هزار سال قبل بازگو می‌کند. کتیبه عین اروم در کنار جاده ارومیه به اشنویه قرارگرفته و دارای ارتفاعی حدود ۱۵۰ سانتیمتر است؛ این کتیبه در بالا به‌صورت هلالی شکل تراشیده شده و یادآور شکل کلی کتیبه‌های دوران اورارتو است. این کتیبه ارزشمند تاریخی در سال ۱۳۹۳ شمسی به شماره ثبت ۳۱۱۷۵ توسط میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
جاذبه‌های طبیعی اشنویه
چشمه آبگرم شوط اشنویه
چشمه آبگرم شهرستان شوط در محیطی دلپذیر و مفرح در حاشیه شهر شوط واقع‌شده است. و از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی اشنویه محسوب می‌شود از خواص درمانی آن بیشتر برای درمان ناراحتی‌های پادرد و نیز به‌صورت استحمام برای تسکین درد مفاصل استفاده می‌شود، آب گازدار از قسمت غربی حوضچه از زمین بیرون می‌آید و از مجرایی که در جنوب غربی حوضچه قرار دارد خارج می‌شود.
روستای میرآباد اشنویه
یکی از روستاهای شهر اشنویه روستای میرآباد می‌باشد که در ۱۲ کیلومتری آن واقع‌شده است و دارای جاذبه‌های فراوانی می‌باشد. این روستا بسیار زیبا و باصفاست و برای تفریح و گردش بسیار مناسب است. همچنین روستای میرآباد بسیار سرسبز و دارای جنگل‌های میراوه شامل درختان زالزالک، سیب وحشی و گلابی و … می‌باشد . پیشنهاد می‌کنیم حتماً به این روستا بروید و از طبیعت آن لذت ببرید.
جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی پلدشت
پلدشت شمالی‌ترین نقطه آذربایجان غربی در ۴۷ کیلومتری غرب ماکوست که در سال ۱۳۸۸ از شهرستان ماکو جدا شد و به جرگه ۱۷ شهرستان استان پیوست، در این شهرستان و در کنار رود مرزی ارس پایانه مرزی پلدشت و در فاصله ۲۳۰ کیلومتری از مرکز استان قرارگرفته که با وسعت ۱۸.۲ هکتار به‌عنوان یکی از دروازه‌های جمهوری اسلامی ایران با جمهوری آذربایجان محسوب می‌شود. در ادامه مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی پلدشت را معرفی خواهیم کرد.
بازارچه مرزی پلدشت
بازار مرزی صنم بلاغی پلدشت با ۱۴ هزار مترمربع یکی از بازارهای مرزی کشور در این استان است که در ۳۰ کیلومتری ماکو قرار دارد. در این بازار که دارای ۳۰ غرفه است، کالاهای مختلفی ازجمله مصنوعات صنعتی، صنایع چوبی، مصالح ساختمانی میوه و تره‌بار و همچنین کالاهای وارداتی عرضه می‌شود.
جاذبه‌های طبیعی پیرانشهر
شهرستان پیرانشهر به‌عنوان یکی از شهرهای قدیمی و باسابقه استان آذربایجان غربی با برخورداری از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری و آب‌وهوای معتدل می‌تواند در این ایام که مردم بار سفر را می‌بندند مقصد بسیاری از گردشگران و مسافران نوروزی از اقصی نقاط کشور باشد باید بگوییم بیش از ۱۵۰ محوطه تاریخی در پیرانشهر کشف‌شده است. در ادامه مقاله جاذبه‌های طبیعی پیرانشهر را معرفی می‌کنیم.
آبشار خرپاپ پیرانشهر
این آبشار از سطح دریا ۱۵۰۰ متر ارتفاع دارد و بلندای آن به ۲۰ متر می‌رسد. در فصل بهار به دلیل ذوب شدن برف‌ها در ارتفاعات و ریزش باران‌های بهاری، به پرآب‌ترین حد خود می‌رسد. خرپاپ به زبان کردی یعنی محل گذر آب یا جاییکه آب در آنجا تجمع کرده است. پوشش گیاهی غنی اطراف آبشار خرپاپ وجود دارد که بر حاصلخیزی آن افزوده است. گودالی طبیعی نیز در کنار آنجا گرفته که یادگار زمستانی سرسخت است.
جنگل‌های پردانان پیرانشهر
جنگل‌های پردانان یکی از جاذبه‌های طبیعی و زیبای شهر پیرانشهر به شمار می‌رود که در فاصلهٔ ۲۲ کیلومتری جنوب این شهر قرارگرفته است و جادهٔ پیرانشهر به سردشت از این جنگل عبور می‌کند. و تا ارتفاعات مرز ایران و عراق کشیده شده است. در این منطقه بیشتر درختان بادام، انجیرها، کیکم، بیدتان ها و نسترن‌های افسون گر وجود دارد. ارتفاع جنگل‌های پردانان از سطح دریا به‌اندازه ۲۳۰۰ متر است.
جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی چالدران
شهرستان چالدران یکی از شمالی‌ترین شهرستان‌های استان آذربایجان غربی است که در داخل، همسایه خوی، ماکو و شوط و از غرب هم به مرز ایران و ترکیه محدود می‌شود. این شهرستان دارای آثار تاریخی ثبت‌شده در یونسکو و میراث ناملموس جهانی است و ازلحاظ گردشگری شهرستانی بااهمیت به شمار می‌رود. در ادامه جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی چالدران را معرفی خواهیم کرد.
قلعه بسطام چایپاره چالدران
روستای بسطام روستای هدف گردشگری بسطام در غرب شهرستان چایپاره و در فاصله ۱۰ کیلومتری غرب شهر قره ضیاءالدین در امتداد ساحل شمالی رودخانه آق چای واقع‌شده است در این روستا و در کنار جاذبه‌های طبیعی متنوع، وجود قلعه اورارتویی بسطام با ۵۴ هکتار مساحت به‌عنوان بزرگ‌ترین قلعه اورارتویی ایران بر اهمیت روستای بسطام افزوده است. کاوش‌های باستان‌شناسی صورت گرفته در این محوطه در طی سال‌های گذشته باعث معروفیت بیشتر آن شده است مجموعه قلعه «بسطام» در فاصله ۹ کیلومتری غرب شهر قره ضیاءالدین بر روی یک برجستگی صخره‌ای که مشرف بر روستای بسطام و رودخانه آق چای است، واقع‌شده است.
جاذبه‌های طبیعی چالدران
آبشار شرشر چالدران
این آبشار در بخش آواجیق شهرستان چالدران و در فاصله کمی از روستای عرب دیزجی و فاصلهٔ ۴۰ کیلومتری شهر چالدران و ۴۵ کیلومتری غرب ماکو قرارگرفته است. آبشار شرشر در بالای کوه قرارگرفته است. در مسیر رسیدن به آبشار طبیعت زیبا و غارهای متعددی وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها دیدن کنید.
جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی سردشت
این شهرستان که در استان آذربایجان غربی قرار دارد، یکی از شهرستان‌های مرزی بوده که با شمال کشور عراق و اقلیم کردستان همسایه است. به‌جرئت می‌توان شهرستان سردشت را یکی از زیباترین مناطق ایران دانست سردشت در مختصات جغرافیایی ۴۵ درجه و ۲۸ دقیقه طول شرقی و ۳۶ درجه و ۱۰ دقیقه عرض شمالی و ارتفاع ۱۵۰۰ متری از سطح دریا جای گرفته است. سردشت از شمال و شمال شرق با پیرانشهر و مهاباد، از شرق با بوکان و از جنوب شرق با بانه در استان کردستان همسایه است. در ادامه به معرفی جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی سردشت خواهیم پرداخت.
پل قلعه تاسیان (پل قلاتاسیان) سردشت
این پل در نزدیکی روستای نبی‌آباد شهر سردشت از توابع استان آذربایجان غربی قرارگرفته و به‌احتمال‌زیاد مربوط به دوره قاجار است. پل قلاتاسیان را بر روی رودخانه زاب ساخته‌اند و در زمان خود راه ارتباطی بسیار مهمی محسوب می‌شد. احتمالاً نام این پل از نام قلعه‌ای بنام قلعه «تاسیان» که مربوط به دوره ساسانی می‌باشد و بقایای آن هنوز هم در قسمت شمالی این پل و به فاصله کمی از آن قرارگرفته مشتق شده است به‌جز پل قال تاسیان دو قلعه به نامهای قلعه رش و قلعه ربط و حمام قدیمی سردشت و گورستان گومان گرد از دیگر آثار قدمت دار سردشت می‌باشد.
بازارچه‌های فعال مرزی در سردشت
بازارچه مرزی کیله یکی از بازارچه‌های مهم و فعال اقتصادی استان آذربایجان غربی به شمار می‌رود که در راستای توسعه و معیشت اقتصادی مردم منطقه نقش بسزایی دارد مرز کیله سردشت در سال ۱۳۹۸ به‌عنوان یکی از مرزهای رسمی کشور در هیئت دولت به تصویب رسید. همچنین گمرک بازارچه مرزی کیله سردشت از سال ۱۳۸۲ برای تسریع در صادرات کالا و تولیدات داخلی کشور آغاز به کارکرد.
جاذبه‌های طبیعی سردشت
آبشار شلماش سردشت
این آبشار دریکی از دره‌های سرسبز شهر سردشت جاری است آبشار شلماش در میان جنگل‌های پراکنده روستای شلماش جای دارد و از دل صخره‌ها به بیرون راه‌یافته است. آبشار شلماش یکی از اصلی‌ترین شاخه‌های رودخانه زاب کوچک است. خود این رودخانه در آخر به دجله در عراق وصل می‌شود.
چشمه کانی گراوان سردشت
این چشمه زلال در دل طبیعت بکر و زیبای جنگل‌های بلوط و در کنار رودخانه هرمزآباد واقع‌شده است که در نزدیکی روستای کانی گویز منظره بی‌نظیری را پدید آورده است. چشمه کانی گراوان به دلیل وجود املاح گوناگون، آب این چشمه خواص درمانی بسیاری دارد به‌گونه‌ای که در بسیاری از کارهای پوستی و زیبایی، از آن استفاده می‌شود. آب چشمه گراوان، به دلیل خواص مفیدی که دارد، در درمان‌های بیوفیزیولوژیکی نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد و اما پدیده‌ای که سبب شده این چشمه بسیار خاص و منحصربه‌فرد شود سازه آهکی است که در اطراف آن به چشم می‌خورد. رسوبات املاح موجود در چشمه با گذر زمان، سازه آهکی رنگارنگی را در اطراف آن به وجود آورده که بر زیبایی‌های چشمه افزوده است.
رودخانه زاب سردشت
رود زاب کوچک، یکی دیگر از رودهای ایران است که در غرب ایران جاری ست. در نواحی اطراف رود زاب در ایران و عراق مردمانی از قوم کرد ساکن هستند. این رود از دامنه‌های زاگرس سرچشمه گرفته و از غرب ایران خارج می‌شود. رودخانه زاب کوچک در بالادست در دره‌های کوه زاگرس جریان دارد. سرشاخه‌ای از زاب کوچک از کوه‌های شمال غربی شهر پیرانشهر سرچشمه می‌گیرد که معروف‌ترین آن‌ها کوه سیاه با ارتفاع ۳۵۷۸ است. از این آب شعبه‌های چم لاوین و چم بادین و جانداران نیز به تنگه گرژال می‌ریزد.
آبشار رزگه سردشت
این آبشار در حاشیه راه ارتباطی سردشت به رزگه قرارگرفته است. همچنین این آبشار در پایین‌دست روستایی به نام راز گاه قرار دارد ارتفاع این آبشار تقریباً ۱۵ متر است. این آبشار در ارتفاع ۱۱۵۰ متری از سطح دریا جاری است و به‌صورت ۲ پله از فراز صخره‌هایی بسیار بلند به پایین می‌ریزد. برای رسیدن به این آبشار زیبا که در پایین‌دست روستایی بانام راز گاه واقع‌شده است باید مسیر جاده سردشت به رزگه را پیش رو بگیرید که در بین بومی‌های این منطقه به جاده آلان شهره است. آبشار درست در حاشیه این جاده قرارگرفته است و چشم‌انداز بسیار زیبایی دارد و اغلب مملو از حشو. ر مسافرین است.
جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی مهاباد
شهرستان مهاباد یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان غربی می‌باشد. مرکز آن شهر مهاباد است. مهاباد دارای آب‌وهوای کوهستانی با زمستان‌های سرد و تابستان‌های نسبتاً معتدل و چهارفصل بسیار جذاب است، نام شهرستان مهاباد در دوره قاجار، به زبان ترکی آذربایجانی ساوجبلاغ (در لهجه مهابادی: سابلاغ) بود که در زمان حکومت رضاشاه به مهاباد تغییر داده شد. دربارهٔ واژه مهاباد تاکنون تعبیرات و معناهای گوناگونی گفته‌شده است. در ادامه با جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی مهاباد بیشتر آشنا خواهیم شد.
بازارهای سنتی مهاباد
مهاباد یکی از شهرهای کردنشین آذربایجان غربی است که اغلب بیشترین آمار گردشگران را در استان به خود اختصاص می‌دهد این شهر تا اواسط سده نوزدهم به مدت ۴۰۰ سال مرکز حکومت محلی مکری بود حکومتی که در این شهر اقدام به ضرب سکه کرد. بنای اقتصاد این شهر بر مبنای کشاورزی و باغداری و دامداری و زنبورداری است بازار مهاباد در اواخر دورهٔ صفویه به دستور حاکم منطقهٔ مکریان بداق سلطان مکری پایه‌گذاری شد. این بازار در دورهٔ قاجاریان به دلیل ارتباطات رشد فرا منطقه‌ای به اوج توسعهٔ خود رسید قدمت بازار مهاباد حدود ۳۵۰ سال است. قسمت‌های عمدهٔ این بازار پیش از انقلاب در فواصل زمانی مختلف دو بار در اثر آتش‌سوزی ویران گردیده و از نو بازسازی شدند.
جاذبه‌های طبیعی مهاباد
غار سهولان مهاباد
غار سهولان در روستای سهولان، در ۴۲ کیلومتری جنوب شرقی شهر مهاباد و در روستای عیسی کند قرارگرفته است. سهولان در زبان کردی به معنی یخ‌بندان است. جالب اینجاست که مردم محلی غار سهولان را «کونه کوتر» به معنی لانه کبوتر هم نامیده‌اند. برای رسیدن به این غار از شهر سرسبز مهاباد، باید تپه‌ماهورهای جاده برهان را پشت سر گذاشت تا در نقطه‌ای به روستای «عیسی کند» رسید.. قرار گرفتن این غار در میان رشته‌کوه‌های بلند با قله‌های سر به فلک کشیده و دره‌های عمیق کاملاً بکر و دست‌نخورده بر عظمت و زیبایی این پدیده شگفت طبیعت افزوده است. به گفته کارشناسان این غار از قدیم‌الایام مورداستفاده مردم قرارگرفته ودراین رابطه سفال‌هایی مربوط به دورهٔ اشکانی و جام مسی ایلخانی کشف‌شده است.
سد مهاباد
یکی از مکان‌های محبوب برای تور طبیعت‌گردی دریاچه سد مهاباد است. این دریاچه در شهر مهاباد قرار دارد و از جاذبه‌های گردشگری استان آذربایجان غربی است ارتفاع سد ۴۷.۵ متر و طول آن ۷۰۰ متر است. سازندگان سد مهاباد مهندسان یوگسلاوی بودند و تا پیش از انقلاب اسلامی سد را به نام شاپور اول می‌شناختند. سد مهاباد جزو ده سد پرآب کشور است و با دو توربین حدود ۶ مگاوات برق تولید می‌کند در میان جاذبه‌های گردشگری استان آذربایجان غربی دریاچه سد مهاباد نامی شناخته‌شده است که هرساله عدهٔ زیادی برای بازدید به آن سفر می‌کنند.
رودخانه مهاباد
این رودخانه نگینی در دل شهر مهاباد می‌باشد که با عبور از وسط شهر مناظره و چشم‌اندازهای دیدنی و دلربایی را به وجود آورده است. این رود از میان ارتفاعات پیرانشهر و سردشت می‌گذرد و از به هم پیوستن دوشاخه اصلی بی طاس و ده بکر به وجود می‌آید. پس از گذشتن از شمال غربی مهاباد در غرب سیمینه‌رود و شرق گدار (قادر چای) وارد دریاچه ارومیه می‌شود. بر روی این رودخانه نیز سدی احداث گردیده که علاوه بر تولید برق، آب مشروب شهر را نیز تأمین می‌کند.
