جاذبه های طبیعی شهر اردبیل در تابستان و بهار جزو مقاصد اصلی مسافران بوده و همه از مکان های دیدنی اردبیل بازدید می کنند. جاذبه های طبیعی اردبیل بی مثال است. که طبیعت زیبا و مردم خونگرم و مهمان نوازوآب و هوای خنک بخصوص در فصل تابستان مسافران بسیاری را به سمت خود جذب می کند.
کوه سبلان اردبیل
رشتهکوه آتشفشانی خاموش ساوالان از دره قاراسو در شمال غرب اردبیل آغاز میشود. و در جهت شرقی- غربی به طول ۶۰ کیلومتر و عرض تقریبی ۶۸ کیلومتر تا کوه قو شاداغ در جنوب اهر امتداد مییابد. سبلان پس از دماوند و علم کوه سومین قله بلند ایران و یک کوه آتشفشانی غیرفعال است. ارتفاع قله این کوه ۶۸۱۱ متر است و در دهانه مخروطی آتشفشان، دریاچهای بسیار زیبا به وجود آمده است. که در طول سال پوشیده از برف و یخ است. بلندترین قله سبلان (سولطان) نام دارد و دومین قله آن را «حرم داغی» میگویند که نوکی تیز و غیرقابل صعود دارد. قله سوم که ارتفاع آن نسبت به سلطان ساوالان کمتر است، کوه «جنوار داغی» نام دارد.
ویژگی های سبلان
. یکی از ویژگیهای بارز منطقه سبلان، وجود ده ها چشمه معدنی آب گرم است که از سرعین تا قوتورسویو در اطراف این کوهستان پراکندهاند. این آبها، بیشتر در سرعین متمرکزند. سبلان از دیدگاه زیستمحیطی، منطقهای پربار است. وجود زیستگاههای حیاتوحش، دریاچهها، برکههای آب بهعنوان زیستگاه پرندگان و گیاهان متنوع، مراتع گسترده، رودخانههای پر آب، چشمههای زلال و گوارا، آبوهوای مطبوع حکایت از باروری منطقه با اکولوژی بیمانندی دارد. زیستگاههای وحوش در ارتفاعات پایین شمال و شمال شرقی سبلان است. که تا جاده مشکین شهر به اردبیل را در برمیگیرد و گذار اصلی مهاجرت و ییلاق – قشلاق قوچ و میش ارمنی محسوب میشود. و دارای وضعیت زیستگاهی مناسب است.
پناهگاه سبلان اردبیل
پناهگاه سبلان سازهای بزرگ از سنگ و بتن است که گنجایش تعداد زیادی از کوهنوردان را دارد. درون پناهگاه تختهایی برای راحتی کوهنوردان تعبیه شده و آب شرب نیز توسط لوله از چشمهای در کوه، به پناهگاه منتقل شده است. سرویس بهداشتی نه چندان تمیزی در محل احداث شده و در فصل صعود، فروشگاهی هم در محل پناهگاه فعالیت میکند. متاسفانه عدم رعایت مسائل اولیه بهداشتی و زیست محیطی از طرف کوهنوردان و کم توجهی مسوولان، سبب ایجاد مناظر زشتی از تجمع زباله در اطراف پناهگاه شده است. که دل هرعلاقمند به طبیعتی را به درد میآورد.
احداث راه اتومبیل رو به پناهگاه، سبب هجوم گردشگرانی شده که تنها شبی را در پناهگاه سر کرده و صبح، صعود را امتحانی میکنند. و اکثراً هم از همان سربالایی اول به پناهگاه بر میگردند .و سوار لندرور شده و با به جای گذاشتن مقداری زباله به شهر مراجعت میکنند. این افراد کوچکترین حرمتی برای کوه قائل نبوده و به مرور سبب تبدیل پناهگاه به یک زباله دانی بزرگ شدهاند.
در فصل صعود وخصوصا شبهای پنجشنبه پناهگاه آنقدر شلوغ میشود. که امکان خواب و استراحت مطلقاً وجود نخواهد داشت و جالب اینکه از اینهمه کوهنورد یک سومشان هم به قله نمیرسند. برای صعود به قله سبلان مسیرهای مختلفی وجود دارد که رایجترین این مسیرها عبارتند از:
مسیر صعودلاهرود شابیل
معمولیترین و متداولترین راه صعود به قله سبلان راه آبگرم قوتورسویو و آبگرم شابیل است. بعضی از کوهنوردانی که این مسیر را برای صعود انتخاب میکنند. ترجیح میدهند به جای رفتن به شابیل، مبدأ صعود خود را قوتورسویو قرار دهند. و از مسیری که به دره ایچی معروف است اقدام به صعود کنند. هر دو این مسیر تا لاهرود و سه راهی شابیل – قوتورسویو مشترک است. در این سه راهی میتوان یکی از دو مبدأ شابیل یا قوتور سویو را برای صعود انتخاب کرد. گرچه این دو مبداء نیز از طریق جاده کوتاهی به هم متصلند و رفت و آمد در میان آنها جریان دارد.
مسیر صعودجان پناه گردنه غربی
ابتدای مسیر جان پناه – گردنه غربی از آبگرم شابیل میباشد. مسیر فوق از یال سمت غربی آبگرم شابیل شروع شده و پس از عبور از منطقه وسیع وصافی به نام هوشنگ میدانی و گذشتن از کنار آبگیر کوچکی به نام قارا گول تا سوار شدن بر روی یالی که در اصطلاح کوهنوردان به بال «» معروف گشته و به جان پناه گردنه غربی به ارتفاع ۱۰۰ متر منتهی میشود ادامه مییابد.
بعد از سپری ساختن شب و استراحت شبانه در مکان جان پناه، صبح روز بعد، پس از ۳ ساعت کوہ پیمائی به قله سبلان خاتمه خواهد یافت. فاصله زمانی از آبگرم شابیل تا جان پناه غربی ۵ تا ۶ ساعت میباشد. مسیر صعوداز موئول: این مسیر، مسیر صعود به قله سبلان از مبدأ روستای موئول است. این روستا حدوداً نیم ساعت از مشکین شهر فاصله دارد و جاده شوسهای آن را به مشکین شهر وصل مینماید. این مسیر بیشتر از مسیرهای ذکر شده در فصل زمستان مورد استفاده قرار میگیرد.
راهنمای صعود به قله
چند راهنمای محلی در این روستا جهت راهنمایی و کمک برای کوهنوردان وجود دارند. مسیر راهپیمایی از روستای موئول تا جان پناه گردنه غربی، بصورت غربی شرقی بوده و بعداز آبگیر قارا گول به جان پناه سبلان خاتمه میپذیرد. این مسیر به طور متوسط نه تا ده ساعت عملیات راهپیمایی خواهد داشت.
مسیر صعودازیال شرقی
مبدأ صعود این مسیر، روستای ورگه سران از توابع شهر سرعین در جانب شرقی قله سبلان است. و راهی مالرو دارد و کوهنوردان را پس از ۹ ساعت راهپیمائی، به محل کمپ قله هدایت میکند. این محل بین قلل هرم و سبلان قرار گرفته و فاصلهاش تا هرم اول ۲ ساعت و تا نوک قله سبلان ۴ تا ۵ ساعت راهپیمایی خواهد بود. صعود از یال شرقی با اینکه کمتر مورد استفاده کوهنوردان قرار میگیرد. اما یکی از بهترین مبادی صعود به قلل هرم سه گانه مخصوصاً در فصل زمستان است.
مسیر صعود از گردنه شمالی
طی این مسیر برای رسیدن به قله سبلان، از طریق گردنه شمالی قله سبلان میسر خواهد بود. این مسیر به علت صعب العبور بودن و داشتن دیوارههای مهم، کمتر مورداستفاده و شناسائی وصعود کوهنوردان قرار میگیرد. مبداء مسیر به طور دلخواه، آبگرم شابیل یا قوتورسویو خواهد بود. مسیر راهپیمائی از آبگرم شابیل در جهت جنوب بوده و بعد از صعود به قلهای به ارتفاع ۶۰۰۰ متری و گذر از گردنهای که آبگیری نیز در کنار آن وجود دارد. به قله سبلان منتهی میشود. از روی گردنه، جان پناه سبلان در غرب و پناهگاه و یخچال معروف سبلان در سمت شرق بوضوح قابل رویت خواهد بود.
مسیر صعودازیخچال شمالی
این مسیر، مسیر صعود قله از طریق یخچال شمالی و معروف قله سبلان میباشد. مبداء صعود آبگرم شابیل یا قوتورسویو بوده، از آنجا تا پناهگاه شمال شرقی و بعد از حداکثر یک ساعت راهپیمایی به پای یخچال منتهی میشود. صعود از ابتدای یخچال تا نوک قله، بستگی به مهارت و آمادگی اعضای گروه کوهنوردان خواهد داشت. یک گروه ورزیده و آماده میتواند آنرا در ۷ ساعت صعود نماید. بهترین زمان برای صعود از این مسیر اواخر شهریور ماه میباشد.
گردنه حیران اردبیل
گردنه و جاده کوهستانی و جنگلی حیران به طول ۳۰ کیلومتر در جاده ایی که شهرستان آستارا را به اردبیل متصل میکند قرار دارد. حیران جاده بسیار زیبایی، با چشم اندازی بی بدیل از تمام زیباییهای جنگل و کوه و دشت است. این گردنه که زیبایی بیش از حد طبیعت آن هر تماشاگری را حیران میکند. بیشتر اوقات در زیر پوششی از مه قرار دارد و پوشیده از گلها و گیاهان وحشی جنگلی است. حیران از یک طرف مشرف به کوههایی است که پوشیده از جنگلهای انبوه است. و از سویی مشرف به درهای نه چندان عمیق که آستاراچایی از میان آن عبور میکند.این رود تعیین کننده مرز استان گیلان ایران و جمهوری آذربایجان است.
دهکده تفریحی توریستی حیران و تله کابین آن در منطقهای به وسعت ده هکتار در فاصله کمی بعد از تونل معروف اردبیل به آستارا قرار گرفته و یکی از مجموعههای بی نظیر توریستی در شمال غرب کشور است. که با سرمایه گزاری بخش خصوصی اجرا میشود و با اتصال دو منطقه ویژه گردشگری فندقلو و و گردنه حیران، زمینههای تفریح و بهره مندی مسافران و گردشگران بسیاری را فراهم آورده است.
تله کابین حیران
بهره برداری از فاز نخست این پروژه عظیم با راه اندازی تله کابین حیران در سال ۱۳۹۰ آغاز شده است. تله کابین حیران دارای ۳۰ کابین شش نفره معمولی و سه کابین ویژه میباشد. و ایستگاههای آن دارای رستوران، کافی شاپ و سایت تفریحی مستقلی است. و ۳.۵ هکتار از اراضی آن برای ایجاد اقامتگاههای ویژه این پروژه اختصاص یافته است. طول تله کابین حیران یک هزار و ۵۰۰ متر است. و از منطقه حیران بر سر جاده اصلی اردبیل آستارا در حوزه استحفاضی اردبیل آغاز شده وارد جنگل فند قلو میشود.
با تکمیل این پروژه یکی از زیباترین مجموعههای تفریحی و توریستی استان اردبیل در عالیترین نقطه این استان که گردنه حیرت انگیز حیران است. به بهره برداری رسیده و اهالی استان و گردشگران از این منطقه میتوانند، استفاده کنند. در مجموعه دهکده توریستی، تفریحی حیران علاوه بر رستوران و کافی شاپ و پیست کارتینگ و واحدهای اقامتی، سایت قایقرانی و آب نما و دیگر امکانات تفریحی فراهم شده است. این دهکده در نقطهای از گردنه حیران استقرار یافته که مشرف و مسلط به دریای خزر، بندر مرزی آستارا، گردنه زیبای حیران و جنگل فندقلو است.
دریاچه شورابیل اردبیل
این دریاچه که امروزه به تفریحگاه زیبایی به نام کوثر در جنوب غربی اردبیل تبدیل شده است. در۳۸ درجه و ۱۲ دقیقه و ۴۶ ثانیه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۱۶ دقیقه و ۵۸ ثانیه طول شرقی در مجاورت این شهر واقع شده است. این دریاچه دارای امکانات تفریحی، ورزشی و فرهنگی بسیاری است. از جمله: اسکله قایقرانی، دو میدانی، دوچرخه سواری، باغ وحش، هتل های مجهز و زیبا، گنجینه تاریخ طبیعی، نمایشگاه بین المللی، بازارچه صنایع دستی، مجموعه شهر بازی، رستوران وسط دریاچه و… می باشد. که مورد استفاده گردشگران قرار میگیرد. فرود دهها هزار پرنده مهاجر در روزهای نیمه دوم آبان ماه هر سال، زیبایی این تالاب طبیعی را دو چندان می کند.
حیوانات دریاچه
پلیکان های خاکستری، اردک چشم طلایی، اردک تاجدار، غاز خاکستری، غاز، زنگوله دار،عروس، باقرقره، باکلان کوچک و لک لک سیاه از پرندگان مهاجر و دراج ، قرقاول ، مرغابی ، خوتکا ، چنگر ، قو، حواصیل ، آنقوت و کاکایی از پرندگان بومی دریاچه می باشند. که در فصول پاییز و زمستان در استان اردبیل مشاهده می شوند.
علت نامگذاری این دریاچه به این دلیل بوده که در گذشته آب این دریاچه بسیار شور بوده ولی امروزه با افزودن مقداری آب شیرین از شوری آن کاسته و در حال حاضر نیز نوعی ماهی قزل آلای رنگین کمان در آن پرورش داده میشود. با هدایت آب رودخانه بالیقلو وسعت این تالاب از ۷۶ هکتار به ۱۸۰ هکتار و حجم آب آن از۱.۱ میلیون متر مکعب به ۱۴ میلیون متر مکعب افزایش یافته و نمک ، املاح و لجن های آن به کلی از بین رفت. آب دریاچه از نزولات جوی و چشمه های آب شیرین و نیمه شور جنوب و داخل دریاچه و رودخانه بالیقلو تامین می شود. پوشش گیاهی پیرامون دریاچه بیشتر نی و جگن است و در اطراف آن جنگل کاریهایی صورت گرفته است. ماهی آزاد و ماهی قزل آلای رنگین کمان و نیز پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی از جمله مهمترین جانوران ساکن این دریاچه هستند.
روستای کوهستانی اندبیل -اردبیل
این روستا از آبادیهای دهستان خانندبیل شرقی از توابع بخش مرکزی خلخال با مختصات جغرافیایی ۶۸ درجه و ۳۳ دقیقه طول شرقی و ۳۷ درجه و ۳۸ دقیقه عرض شمالی، در یک کیلومتری شمال شرقی شهر خلخال قرار دارد. و همچنین از شمال غرب به روستای علیآباد، از شرق به ارتفاعات خانقاه و باغرو، از جنوب شرق به روستای خانقاه سادات و از غرب و جنوب غرب به شهر خلخال محدود میشود. آبوهوای اندبیل در تابستان معتدل و در زمستان سرد است.
اندبیل روستایی کوهپایهای با بافتنی متراکم است. روستای اندبیل درشیبی ملایم استقراریافته و کوچههای پیچ در پیچی دارد. که نهر آب از میان آنها میگذرد روستای اندبیل به دلیل مجاورت با جنگل و استقرار در ناحیهای کوهستانی از مناظر زیبایی برخوردار است. میر عادل بولاغی، آثار قلعه گفو و آتشکده آن در حاشیه این روستاست.
تفرجگاه اندبیل اردبیل
تفرجگاه اندبیل که بیشتر به چشمه میر عدیل (میر عدیل بولاغی) معروف است. در پنج کیلومتری شرق مرکز شهرستان خلخال، در محدوده روستای اندبیل و در کوهپایههای تالش قرارگرفته؛ و دارای بوتهزارهای جنگلی و چشمهسارهای پر آب و زلال واقع گردیده است. این منطقه سرسبز و زیبا وعدهگاه طبیعت گردان و علاقهمندانی است. که همهساله در فصول گرم سال مسیر قدیمی و زیبای پیادهروی خلخال تا اسالم را با پای پیاده ازاینجا شروع میکنند. و با طی این مسیر از زیباییهای آن استفاده کرده و لذت میبرند.
در این منطقه چشمه آب بزرگ و وسیعی وجود دارد که آبخنکی در حجم زیاد از دل زمین میجوشد و بلافاصله به رودخانه بزرگی تبدیل میشود و از غرب به شرق جاری میگردد.
چشمه میر عادل از ارتفاعات بالای دره بنات میجوشد و از طریق آبراهی که بهصورت پلکانی ساختهشده جاری میشود. این آبراهه یکی از دیدنیترین پدیدههای چشمانداز روستای اندبیل محسوب میشود. این چشمه و حواشی آن تفرجگاه مناسبی برای گردشگران است و چون بهصورت پلکانی ساختهشده است جلوه زیبایی دارد. در سنوات اخیر با ایجاد تأسیسات رفاهی لازم منطقه میر عدیل را به تفرجگاه زیباییای تبدیل کردهاند. و با راهاندازی جشنواره مجسمههای یخی و بازیهای زمستانی بر رونق آن افزودهاند.
رودخانه اندبیل چایی اردبیل
رودخانه اندبیل چایی از سرشاخههای رودخانه هروآباد است. که از کوههای سرا خانی، خانقاه داغی و باغرو سرچشمه میگیرد و پس از مشروب کردن اراضی روستای اندبیل به رودخانه هروآباد میپیوندد. کرانههای این رودخانه در فصل تابستان محل مناسبی جهت گذران اوقات فراغت است. و مردم و خانوارهای گردشگر در سواحل مناسب این رودخانه چادر برپا میکنند و به استراحت میپردازند.
اندبیل قلعه سی اندبیل اردبیل
در ارتفاعات شمال روستای اندبیل آثاری پراکنده بهجای مانده است. که در بین اهالی به «کافا قالا» (قلعه کفو) معروف است. و اهالی آن را آثاری باقیمانده از قلعه و آتشکدهای به نام «کفو» میدانند. تاکنون اقدامات اکتشافی مهمی در خصوص آن صورت نگرفته است. اندر آب از آبادیهای دهستان سبلان از توابع بخش سبلان شهرستان سرعین که در مجاورت روستاهای شمسآباد اردیموسی و باروق جای گرفته است. و در سرشماری سال ۱۳۹۰ تعداد ۲۸۶ نفر را در قالب ۸۱ خانوار در خود جایداده بود. تپه تاریخی اندر آب مربوط به دوره اشکانیان است. که در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۸۷ با شماره ثبت ۲۶۵۰۸ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
نوئور دریاچه (نئور) اردبیل
دریاچه نئور که در فاصله ۲۰ کیلومتری هیر و در میان کوهها و ارتفاعات جنوب شرقی هیر یا باغرو که از ارتفاعات فرعی رشته کوه تالش میباشد احاطهشده است. و از دریاچههای زیبا و سحرانگیز ایران به شمار میرود. آب دریاچه نوئوراز چشمههای کف دریاچه تأمین میگردد، وجود آب شیرین و سرد و همچنین وجود میگوهای طبیعی فراوان باعث شده است. لذیذترین ماهی قیزیل آلای رنگینکمان جهان در این دریاچه به عمل آید. این دریاچه با بیش از ۲۲۰ هکتار وسعت، مشتمل بر دو دریاچه کوچک و بزرگ است. که در فصول پر آب سال به هم متصل میشوند و دریاچهای واحد را به وجود میآورند. دریاچه نوئور، زیستگاه مناسبی برای ماهی قزلآلا و پرستوی مهاجر و آن قوت است.
حواشی این دریاچه زیبا از تفرجگاههای مهم اردبیل است و هرساله مسابقه تفریحی ماهیگیری بین دوستداران صید ماهی در این دریاچه انجام میشود. این دریاچه در ۶۸ کیلومتری جنوب شرقی اردبیل و در ارتفاع ۲۷۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد. در سنوات اخیر بهمنظور استفاده بهینه از منابع آبی منطقه و مدیریت آن سدی بر این دریاچه بسته و بر وسعت این دریاچه و میزان ذخیره آبی آن افزودهاند. این سد از نوع حاکی با هسته رسی است که از سال ۱۳۹۶ به بهرهبرداری رسیده است. و آب آن برای مصارف کشاورزی مورداستفاده قرار میگیرد. ارتفاع این سد از سطح بستر ۵ متر، طول تاج آن ۱۰۳ متر و حجم کل آن ۲۰ میلیون مترمکعب است.
روستای قره شیران اردبیل
قره شیران دهی جزء دهستان کورائیم بخش مرکزی اردبیل واقع در ۳۶ هزارگزی جنوب باختری اردبیل و ۶ هزارگزی شوسهٔ تبریز به اردبیل. موقع جغرافیایی آن کوهستانی و معتدل، و دارای مرتع فراوان است. سکنهٔ آن ۱۴۵۴ تن. آب آن از چشمه و رودخانه و محصول آن غلات. شغل اهالی زراعت و گله داری و صنایع دستی زنان قالی بافی است. راه مالرو دارد.
جنگل فندقلو و دشت گلهای بابونه اردبیل
جنگل فندقلو همه ساله در فصل بهار زیبایی دوچندانی دارد. از اواسط اردیبهشت ماه تا اواخر خردادماه، رویش دشت سفید رنگی از گلهای بابونه در کنار جنگل زیبای فندقلو، گردشگران فراوانی را از سراسر ایران به این منطقه بکر طبیعی میکشاند. همنشینی جنگل فندقلو، دشت گلهای بابونه و مناظر زیبای مُشرف به گردنه حیران، اوج زیبایی را در شمال غرب ایران به نمایش گذاشته است. منطقه گردشگری جنگل فندقلوی نمین در نقطه تلاقی مرز دو استان اردبیل و گیلان و کشور جمهوری آذربایجان واقع شده است. جنگل فندقلو در ۱۰ کیلومتری شهر نمین و در ۳۵ کیلومتری شهر اردبیل، واقع شده است.
گل بابونه خواص درمانی بینظیری دارد و بابونه به شکل اسانس و استفاده در چای به درمان استرس کمک میکند و سبب آرامش میشود. همچنین مطالعات انجام شده نشان میدهد گل بابونه فعالیتهای ضد سرطانی خوب و مثبتی دارد و بهعنوان داروی درمان برای بیماری سرطان عمل میکند.
جنگل آلادزگه فندقلو اردبیل
جنگل آلادیزکه در روستایی در ۵ کیلو متری شهر آبی بیگ لو در استان اردبیل قرار دارد. بهترین زمان برای بازدید از این جاذبه فصل بهار و تابستان میباشد. روستای آلادیزگه در منطقهای قرارگرفته که مکان مناسبی برای پرواز عقبها می باشد. در نزدیکی این جاذبه تله کابین فندوقلو قراردارد میتوانید از این جاذبه بازدید کنید.
آبگرم شابیل لاهرود اردبیل
این چشمه در ۲۷ کیلومتری روستای لاهرود در پای تپهای واقع شده است. و فاصله کمی با آبگرم قوتورسویودارد دمای آب در مظهر چشمه ۶۸ درجه سانتیگراد است. ظاهر آب زلال، کمیترش مزه، بی رنگ و نیز کمی بودار است. آب این چشمه، در ردیف آبهای معدنی اسید بیکربنات یا بیکربناته سدیک قرار دارد. به خاطر وجود مقدار زیادی اسید کربنیک، از آب آن برای درمان بیماریهای حرکتی، عصبی (درمان پادر دو کمر درد) استفاده میشود. شابیل در کنار دره زیبای شیروان دره سی و دامنه سرسبز سبلان واقع شده، و دارای دمای ۶۸ درجه سانتیگراد و خروجی پنج لیتر در ثانیه است.
تا چندی پیش استفاده از آب چشمه در دو استخر جداگانه آن به شکل کاملاً سنتی و ابتدایی بود. در سنوات اخیر در محل آبگرم شابیل مجتمع آب درمانی دو طبقهای شامل استخرهای مجزای زنانه و مردانه، سالن سونای خشک و بخار، دوش های انفرادی، جکوزی، رستوران و سوئیت احداث و به بهره برداری رسیده است. این مجتمع که با زیربنای ۲۲ هزار متر مربع در زمینی به مساحت ۱۰ هکتار احداث شده است. شامل تجهیزات اقامتی، رفاهی، تجاری، پارکینگ و ورزشگاه در محوطه خود خواهد بود است که هم اکنون در دست احداث است. شابیل یکی از مبادی صعود به قله سبلان است. چندین جیپ در محل وجود دارد که کوهنوردان را از مسیر خاکی و بسیار سنگلاخ به پناهگاه منتقل میکنند.
رودخانهٔ قزلاوزن اردبیل
این رودخانه ازجملهٔ طولانیترین و پرآبترین رودخانههای ایران به شمار میرود. رودخانهٔ قزلاوزن از کوهستانهای چهل چشمهٔ شهرستان دیواندره در استان کردستان و استان آذربایجان شرقی سرچشمه میگیرد. این رودخانهٔ عریض و طویل از شهرها و روستاهای مختلفی گذر میکند. که از میان آنها میتوان به دیواندره، بیجار (گروس)، خدابنده، دندی، ماهنشان، ساریآغل، آچاچی، میانه، بیرون، ممان، کاغذکنان، مندجین، گاو، سنجده، شمس آباد، کزج، هشتجین، نمهیل، برندق، مزرعه، چورزق، نساز، آب برزیوه، مشمپا، قره بوته، آراز (ارس) و قروه اشاره کرد.
همچنین در این مسیر پر فراز و نشیب رودهای زیادی به رود قزلاوزن میپیوندند. و با آن همراه میشوند ازجمله رودهای هیروچای، زنجانرود، هشترود و رودهای زیاد دیگر که مهمترین آنها رود شاهرود میباشد.
دمیرچی خاراباسی (تپه دمیرچی) بیله سوار اردبیل
این روستای تاریخی در دهستان قشلاق جنوبی از بخش قشلاق دشت شهرستان بیله سوار محل سکونت بخشی از اهالی طایفهٔ بزرگی همچون قوجابیگلو هاست. گوئیا این روستای تاریخی در گذشتههای دور به دمیرچی بازاری مشهور بوده و اهالی روستا به کار آهنگری مشغول بودهاند. با گذشت زمان به دلایل نامعلومی روستا از طرف اهالی ترک و به خرابهای مبدل میگردد.
پس از مدتی، عدهٔ دیگری آبادی را از نو بنا کرده و از آن زمان به بعد این روستا به نام دمیرچی خراباسی ملقب گردیده است. روستای دمیرچی خاراباسی در منطقهای کوهستانی واقع است که زمستانی سرد و تابستانی نه چندان گرم و بهاری دارد. دمیرچی خاراباسی از شمال با دمیرچی، میروئردی کندی و سیدلر، از شرق با لیملی و تپلقا از سمت غرب باغضنفر و ملی و از سمت جنوب با چیرتیقلو مجاورت دارد. این روستا با ۵۶ خانوار و ۲۱۳ نفر جمعیت در جنوب منطقهٔ خروسلو واقع است.
رودخانه بالهارود بیله سوار اردبیل
بالهارود یکی از رودخانههای مهم مرزی در استان اردبیل میباشد. بالهارود از کوههای لنگان و خروسلو سرچشمه میگیرد و از رودهای مرزی دشت مغان با جمهوری آذربایجان است. این رود با طی مسیری به طول ۱۳۵ کیلومتر از جنوب بیله سوار وارد خاک جمهوری آذربایجان میشود. رودخانه مرزی بالهارود ۶۲ کیلومتر از مرز ایران با جمهوری آذربایجان در استان اردبیل را تشکیل میدهد.
تپه نرگس بیله سوار اردبیل
تپه نرگس در منتهیالیه ضلع جنوبی شهر بیله سوار و در حاشیه رودخانه بالهارود واقع گردیده که از طریق خیابان معلم قابلدسترسی میباشد. این تپه علاوه بر دارا بودن جاذبه طبیعی، قدمت تاریخی برابر با شهر بیله سوار را دارا میباشد. نرگس تپه سی مربوط به دوره اشکانیان است. و در ۵۰۰ متری بیله سوار واقعشده و در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۸۷ با شماره ثبت ۲۲۹۳۲ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.