مشگین شهر به عنوان یکی از شهرهای معروف و پرطرفدار استان اردبیل واقع در شمال غربی ایران طبیعتی زیبا و آب و هوایی بسیار مطبوع و چشم اندازهایی خارق العاده دارد. و همین موارد مخصوصا در دو فصل اول سال یعنی بهار و تابستان همواره گردشگران زیادی را به سمت خود فرا می خواند.در این مقاله جاذبه های گردشگری طبیعی مشگین شهر را، به شما دوستداران سفر معرفی خواهیم کرد.
آبگرم موئیل (ملک سوئی)- مشگین شهر-اردبیل
مجتمع آبدرمانی شفا در روستای نمونه گردشگری موئیل در مشگین شهر احداث‌شده است. آب این مجتمع ابتدا از چشمه آبگرم قوتورسویی موئیل تأمین می‌شد. اما اکنون از چشمه آبگرم معدنی آق سو (یکی از چشمه‌های زلال منطقه) از دامنه‌های کوه ساوالان، تأمین می‌شود.
این آب برای درمان بیماری‌های پوستی، روماتیسم و ناراحتی‌های اعصاب و روان مفید است.
امکانات آبگرم موئیل:
استخر آبگرم معدنی جداگانه برای آقایان و بانوان: استخر جوانان، استخر کودکان، استخر آب سرد، سونای خشک و بخار، تونل مه، اتاق ماساژ، پارکینگـ،، سوئیت‌های اقامتی.
گورگور قیرخ بولاغ – آبشار- مشگین شهر-اردبیل
این آبشار که به دلیل مجاورت آن با روستای قیرخ بولاغ از بخش مرکزی مشکین شهر بعضاً آبشار قیر بولاغ، کرکری وحتی شلاله هم نامیده می‌شود. و ما به‌منظور تمایز آن با دیگر آبشارهایی که در منطقه گور گور نامیده شده‌اند آن را گورگور قیرخ بولاغ آورده‌ایم. گورگور قیز خ بولاغ یکی از زیباترین آبشارهای منطقه می‌باشد ارتفاع این آبشار به بیش از ۲۵ متر می‌رسد.
این آبشار از ذوب شدن برف‌ها و آب چشمه‌های ییلاقات آیی قار، عرب لو، اجیر لو و جلودار لو در دره کرکری، رودخانه کر کری را تشکیل داده درگذر از ارتفاعات منطقه بالادست روستای قیرخ بولاغ به‌صورت آبشار بسیار زیبا و شگفت‌انگیزی پدیدار می‌شود. برای رفتن به این آبشار زیبا باید از داخل روستای آغ بولاغ، در مسیر مشکین – قینرجه، عبور کرده و جاده موجود به سمت روستای قیرخ بولاغ را طی نمود.
دشت مغان-مشگین شهر
این دشت که امروزه در شمال شرقی ترین نقطه استان اردبیل قرار گرفته است. تا سال ۱۳۵۰ یکی از توابع مشکین شهر محسوب می شد. در سال ۱۳۵۵ از شهرستان مشکین شهر انتزاع یافته به عنوان شهرستانی مستقل و مرکب از سه بخش مغان غربی به مرکزیت پارس آباد مغان شرقی به مرکزیت بیله سوار و بخش مرکزی به مرکزیت گرمی در محدوده استان آذربایجان شرقی تاسیس و شهر گرمی به مرکزیت آن تعیین شد . در شهریور ۱۳۷۰ با تصویب مجلس شورای اسلامی بخش های مغان غربی ومغان شرقی به شهرستان ارتقا یافته با تغییر نام به پارس آباد و بیله سوار بصورت دو شهرستان مستقل در آمدند و مغان عملا به سه شهرستان مستقل پارس آباد، بیله سوار و گرمی در محدوده استان جدیدالتاسیس اردبیل تقسیم شد.
وجه تسمیه مغان بدان جهت است که سالی یک بار پیشوایان آئین زرتشت در آنجا گرد می آمده.سمینارهایی در باب مسائل دینی ترتیب می دادند. ترتیب اجتماعات مذهبی موبدان زرتشتی در این سامان بیانگر آن است که این منطقه از نقاط بسیار مقدس دین باستانی ایران به شمار می آمد. مولف کتاب تاریخ آذربایجان می نویسند: « مغان یا موقان نام دشت باتلاقی است. که از دامنه کوه سبلان تا کناره خاوری دریای خزر کشیده شده است. و در جنوب مصب رود ارس وشمال کوههای طالش قرار دارد».
تاریخ دشت مغان
یاقوت حموی این ناحیه را جزو آذربایجان شمرده می نویسد: « در آن دیه ها و چراگاههای بسیار است. اکنون ترکمانان آن اراضی را برای چرا اشغال کرده و اکثر اهل آن ناحیه را تشکیل می دهند کرسی موغان در قرن چهارم شهری بود به همان نام که اکنون تعیین محل آن دشوار است) دشت مغان روزگاری آباد بود و رونق داشت. اما بعدها بر اثر حوادثی نامعلوم از میان رفت. نمونه بارز روستاهای کهن و تاریخی دشت مغان، روستای پر جمعیت « اولتان» است که دارای سابقه تاریخی مهمی است.
گفته می شود در قدیم، این روستا دارای آبادی هایی بود که آنها را به اسامی دوازده گانه ماه های سال می نامیده اند. پس از تشکیل شرکت کشت و صنعت و دامپروری مغان و احداث سد ارس در منطقه میل مغان ، پارس آباد رونق یافت و رو به توسعه و گسترش نهاد. امروزه دشت مغان با ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار هکتار وسعت یکی از قطب های کشاورزی و دامپروری استان اردبیل محسوب می شود. سرسبزی مزارع ، فرآورده های مختلف کشاورزی، گستردگی باغ های میوه ، تاسیسات به هم پیوسته و هماهنگ مجتمع کشت و صنعت و دامپروری مغان ، تجهیزات و فضای سد رودخانه ارس ، جزایر متعدد رودخانه ارس موسوم به «شام» و طایفه های کوچرو ایل شاهسون ، با ویژگی های فرهنگی خاص از جمله جاذبه هایی هستند که هر مسافر و جهانگرد را مجذوب می سازند.
شیروان دره- مشگین شهر-اردبیل
دره معروف و شگفت‌انگیز «شیروان دره سی» دره عمیق و عریضی است که؛ در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی مشکین‌شهر و در ارتفاع ۲۲۰۰ متری قرارگرفته و بالغ‌بر ۷۵ کیلومترمربع وسعت دارد. این دره از قسمت جنوب به دامنه شمالی سبلان «هرم» از شرق به جاده خاکی لاهرود – شابیل، از غرب به هوشنگ میدانی و از شمال به اراضی روستای «قیلچیقلو» منتهی می‌شود. این دره بکروشگفت انگیز علاوه بر آبشارهای متعدد و دریاچه زیبای «آت گولو»، مجموعه‌ای متنوع از اشکال فرسایشی همچون دودکش جن، تخت دیو فرسایش لانه‌زنبوری را در خود جای‌داده است. هریک از این اشکال در نوع خود بی‌نظیر بوده و به همراه ویژگی‌های زیست‌محیطی فضای بسیار مناسبی را برای استفاده زمین شناسان، ژئومورفولوژیست ها، گردشگران، ورزشکاران و پژوهشگران فراهم آورده‌اند. طول این دره در حدود ۱۲ کیلومتر است. این دره از نزدیکی‌های جنوب لاهرود تا آت گولو استخر اسب) در نزدیکی‌های شابیل امتداد دارد.
محل اصلی ورود به دره در ۵ کیلومتری پائین آبگرم معدنی شابیل قرار دارد. و برای ورود به آن باید از کنار آبشاری با ارتفاع ۵۰ متر به سمت پائین فرود آمد. که در بیشتر مواقع مستلزم استفاده از ابزار فرود می‌باشد. در مورد وجه‌تسمیه این دره دو نظریه وجود دارد افراد محلی معتقدند این دره متعلق به زنی به نام شیروان بوده و به همین دلیل شیروان دره نامیده شده است.
تاریخ شیروان دره
اما عده دیگری می‌گویند سپاهیان شیروان شاه حین جنگ با شیخ حیدر (پدر شاه اسماعیل صفوی در این دره کمین کرده و با غافلگیر کردن شیخ حیدر او را کشته‌اند ازآن‌پس این دره شیروان دره نام‌گرفته است. شیروان دره سی (دره شیروان) یکی از یازده زیستگاه حیوانات وحشی است. که در منطقه سبلان واقع‌شده است.و بریدگی‌های دیواره‌های صخره‌ای، چشم‌انداز ویژه‌ای به این منطقه بخشیده است. و سنگ‌ها در آن به‌صورت تندیس‌هایی دیده می‌شوند. که گویی هرکدام به دست هنرمندی باذوق تراشیده شده است. این دره با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود همه‌ساله محققین و سیاحان زیادی را به خود جذب می‌نماید. و همچنین آبشارهای شیروان دره سی از آبشارهای دیدنی و مهم دامنه‌های شمالی سبلان است که در مسیر رودخانه شیروان دره سی (دره شیروان) شکل‌گرفته و طبیعت بی‌بدیل و بسیار زیبایی را رقم‌زده‌اند.
غار لاهرود- مشگین شهر-اردبیل
در غرب شهر لاهرود در محله‌ای به نام چهارده معصوم غاری وجود دارد که قدمت آن به دوره‌های ماقبل تاریخ می‌رسد. روی این غارها را صخره‌های سنگی پوشانیده و در پایین آن چشمه‌های متعددی وجود دارد که ظاهراً آب آن مورداستفاده غارنشینان قرار می‌گرفته است. به گفته تعدادی از اهالی از داخل این غار تونل‌های زیرزمینی به داخل دره راه داشته است. بر روی صخره‌های سنگی این غار خانه‌های گلی احداث‌شده است. حتی سوراخ‌هایی از داخل غار به حیاط این خانه‌ها راه داشته که روی آنها را با سنگ بزرگی پوشانده‌اند. این مجراها ظاهراً برای تهویه هوای غار بکار می‌رفته است.
در درون غار، اتاقک‌ها تنور و آخورهایی نیز وجود داشت که درگذشته‌های دور محل پناهگاه اشرار و راهزنان بود. معماری این غارها از نوع معماری صخره‌ای بوده و به‌صورت سه‌طبقه درست‌شده‌اند. که یک طبقه آن به انباری زیرزمینی ختم و دوطبقه دیگر آن محل سکونت انسان‌ها و نگهداری احشام بوده است. این غارهای شگفت‌آور در دل صخره‌های یکپارچه حفرشده است. وزندگی در این غارها، بومیان قدیم الاهرود را تا حدی از حوادث و ناگواری‌هایی که در طول تاریخ، مردم سایر روستاهای مشکین شهر را تهدید می‌کرد مصون داشته است. با توجه به موقعیت مناسب این غارها می‌توان با ثبت و ساماندهی و ایجاد امکانات مناسب در اطراف آن، گردشگران زیادی را به منطقه جذب کرد.
قرا سو – رودخانه- مشگین شهر-اردبیل
رودخانه قاراسو از رشته کوههای تالش (باغرو) در شرق اردبیل سرچشمه می‌گیرد و در مسیر خود ضمن عبور از دشت اردبیل آبهای جاری دشت اردبیل ازجمله بالیقلوچایی را جمع‌آوری کرده دامنه‌های شمالی توده سبلان را دور می‌زند. و در شمال غرب شهر مشکین شهر در محل کو جنت آب رودخانه اهرچایی را نیز دریافت کرده و سپس با یک انحراف قائم به سمت شمال جریان می‌یابد. و با ورود به اراضی بخش انگوت در شهرستان گرمی، نام دره شود (دره رود) می‌گیرد و سرانجام در محل اصلاندوز به رودخانه مرزی ارس ملحق می‌شود.
قاراسوبا این‌که از رودخانه‌های دائمی استان محسوب می‌گردد ولی به سبب برداشت آب برای مصارف آبیاری، بخش اعظم بستر آن در تابستان خشک می‌شود. این رودخانه زیستگاه انواع ماهیان مختلفی نظیر ماهی سیاه، سس ماهی، ماهی برکه‌ای، شاه کولی، کپور ماهی معمولی کف زی کسلر می‌باشد. حوضه آبریز قاراسو با بیش از ۱۶۰۰۰ کیلومترمربع وسعت، ۲۱۰۱ درصد از مساحت دو استان آذربایجان شرقی و اردبیل و ۳۹.۲۶درصد از مساحت حوضه داخلی ارس را در برمی‌گیرد. علاوه بر مشکین شهر اردبیل، اهر، نمین، ورزقان، اصلاندوز، نیر و سرعین، بیش از ۱۰۰۰ روستا در این حوضه استقرار دارند. اغلب مردم روستا های مشگین شهر به کار کشاورزی و دامپروری اشتغال دارند.
ییلاق عشایر- مشگین شهر-اردبیل
در حالیکه دمای هوا در این فصل از سال در برخی از مناطق کشور از ۵۰ درجه سانتی‌گراد نیز فراتر رفته است. ییلاقات مشگین شهر با آب و هوایی خنک، پذیرای عشایر شاهسون و گردشگران است.
شابیل( مجتمع آبدرمانی)-مشگین شهر-اردبیل
این چشمه در ۲۷ کیلومتری روستای لاهرود در پای تپه‌ای واقع‌شده است. و فاصله کمی با آبگرم قوتورسویودارد دمای آب در مظهر چشمه ۶۸ درجه سانتی‌گراد است. ظاهر آب زلال، کمی‌ترش مزه، بی‌رنگ و نیز کمی بودار است. آب این چشمه، در ردیف آبهای معدنی اسید بیکربنات یا بیکربناته سدیک قرار دارد. به خاطر وجود مقدار زیادی اسیدکربنیک، از آب آن برای درمان بیماری‌های حرکتی، عصبی (درمان پادر دو کمردرد) استفاده می‌شود. این مجموعه آبدرمانی در کنار دره زیبای شیروان دره سی و دامنه سرسبز سبلان واقع‌شده و دارای دمای ۶۸ درجه سانتی‌گراد و خروجی پنج لیتر در ثانیه است.
تا چندی پیش استفاده از آب چشمه در دو استخر جداگانه آن به شکل کاملاً سنتی و ابتدایی بود. در سنوات اخیر در محل آبگرم شابیل مجتمع آبدرمانی دوطبقه‌ای شامل:
استخرهای مجزای زنانه و مردانه، سالن سونای خشک و بخار، دوش های انفرادی، جکوزی، رستوران و سوئیت احداث و به بهره‌برداری رسیده است. این مجتمع که با زیربنای ۲۲ هزار مترمربع در زمینی به مساحت ۱۰ هکتار احداث‌شده است. شامل تجهیزات اقامتی، رفاهی، تجاری، پارکینگ و ورزشگاه در محوطه خود است. که هم‌اکنون در دست احداث است. شابیل یکی از مبادی صعود به قله سبلان است. چندین جیپ در محل وجود دارد که کوهنوردان را از مسیر خاکی و بسیار سنگلاخ به پناهگاه منتقل می‌کنند.
قشلاق تنگ –مشگین شهر- اردبیل
قشلاق تنگ مشگین شهر با مناظر و چشم‌اندازهای طبیعی و بکر دیدنی که دارد یکی از مناطق گردشگری مشگین شهر است. تنگ یکی از مناظر کاملاً طبیعی و چشم نواز مشکین شهر به شمار می‌رود. زیبایی خلقت خداوندی در این منطقه برای هر بیننده‌ای با اولین نگاه به آن پدیدار می‌شود. وجود سنگ‌ها و صخره‌های برافراشته، که هر کدام همچون تندیس انسانی پا برجا چشم هر بیننده‌ای را به سوی خود جذب می‌کند.
این صخره‌ها که به سبک فیلمهای وسترن شباهت دارد هر کدام همچون تندیس انسانی پابرجا چشم هر بیننده‌ای را به سوی خود جذب می‌کند. از سوی دیگر دره‌ها و بیشه‌های طبیعی و آب و هوایی معتدل، این محل را به یکی از مناظر بکر خدادای تبدیل کرده است که حتی در فصل زمستان نیز پذیرای دهها طبیعت دوست است. این منطقه در ۲۰ کیلومتری شمال مشکین و در بخش مرادلو واقع شده است.
قوتورسویی- مشگین شهر-اردبیل
چشمه قوتورسویی یکی از مشهورترین چشمه‌های استان اردبیل واقع در شهرستان مشگین‌شهر و دامنه سرسبز سبلان است که در ۲۵ کیلومتری جنوب لاهرود و ۴۸ کیلومتری جنوب مشگین‌شهر واقع شده‌است. آب قوتورسویی در ردیف آبهای معدنی سولفاته کلیسیک سدیک و گوگرد خیلی گرم است که آثار اسید سولفوریک آزاد دارد. آبگرم قوتورسویی به علت داشتن گوگرد خالص خاصیت درمانی ویژه‌ای برای از بین بردن امراض مختلف پوستی دارد.
دمای چشمه آن ۴۲ درجه سانتی‌گراد و دبی آن ۱۳ لیتر در ثانیه است. البته به علت وجود گوگرد زیاد در آب قوتورسویی توصیه می‌شود از استنشاق مستقیم گاز آن خودداری شود. دمای چشمه آن ۴۲ درجه سانتی گراد و دبی آن ۱۳ لیتر در ثانیه است. همچنین این محل دارای مکان‌های سرسبز گردشی و شیروان دره و جنوارداغی می‌باشد. به علت شهرت بسیار بالای قوتورسویی در درمان برخی امراض از سال‌های بسیار دور این آبگرم همه ساله و در اکثر فصول سال بویژه تابستان میزبان علاقه‌مندان زیادی از سراسر ایران و حتی جهان می‌باشد.
آت گولو- آبگیر- مشگین شهر-اردبیل
آت گولو آبگیری طبیعی است که در جنوب غربی آبگرم شابیل و در کنار شیروان دره سی قرار دارد. طول تقریبی آن ۱۲۰ متر و عرض آن ۳۰ متر است اما گودی آن معلوم نیست. با قرار گرفتن آت گولو در کنار شیروان دره سی و تحت تأثیر این دره شگرف، طبیعتی بکر و بسیار زیبا و دیدنی در اطراف آن پدید آمده است. (… می گویند بدان علت این جا را آت گولو نام نهاده‌اند که اگر اسبی به آنجا بیافتد در آمدنش مشکل است. و به هر صورت غرق خواهد شد.
، امروزه این آبگیر به عنوان محلی برای پرورش انواع ماهیان سردآبی در آمده است. به طوری که گاها جشنواره‌های ماهیگیری نیز در آن برگزار می‌گردد. برای رفتن به این آبگیر جاده خاکی نسبتاً مناسبی که از شابیل سویو به مشکین شهر منتهی می‌شود مهیا شده است.
طوئوس گولو (استخر طاووس) – مشگین شهر-اردبیل
طاووس گولو که در گویش محلی طوئوس گولو نامیده می‌شود و به نظر این قلم در اصل دوئوز گولو دونغوز گولو) بوده است. در ییلاقات دامنه ساوالان و شمال هوشنگ میدانی قرار گرفته است. و بیش از پانصد متر طول دارد و وسیع‌ترین آبگیر دامنه‌های شمالی سبلان می‌باشد که طایفه مغانلو در کنار آن زندگی می‌کنند. این آبگیر یا استخر بر سر دو راهی موئیل و آب گرم «ملک سویو» قرار دارد. وسعت آن بزرگتر از سایر استخرها بوده و انواع ماهی قزل آلا و کپور در آن یافت می‌شود.
وجود سد خاکی و جمع شدن آبهای منطقه در پشت این سد تأثیر بسزایی در شکل دهی منطقه داشته است. منطقه بسیار وسیع و زیبا با چمنزارهای گسترده و رودهای جاری و آلاچیق‌های برافراشته با آب و هوای ییلاقی، انواع پرنده‌های مهاجر و بومی که یک منطقه شگفت انگیز و بی بدیل را به وجود آورده است. برای رسیدن به طوئوس گولی جاده خ اکی از شابیل، ج اده خاکی از روستای ساربانلار و جاده خاکی از «قورو تاختا» ی موئیل مسیرهای ماشین رو و نسبتاً راحتی هستند.
سدی که در سنوات اخیر در مقابل این آبگیر زده‌اند. از نوع خاکی با هسته رسی است. که از سال ۱۳۶۹ به بهره برداری رسیده است. و آب آن برای مصارف کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ارتفاع سد از بستر ۱۹. متر طول تاج ۱۸۳ متر وحجم کل سده.۴ میلیون متر مکعب است. طاووس گولی در فاصله ۲۳ کیلومتری مشکین شهر قراردارد.