این شهر قدمت چندهزارساله دارد و بدلیل وجود جاذبه‌های فراوان تاریخی و جاذبه های طبیعی و همچنین آب و هوای مطبوع بسیار مورد توجه گردشگران می‌باشد. خرم آباد در رشته‌کوه‌های زاگرس قرارگرفته و مرکز استان لرستان است. خرم‌آباد بعد از ویرانی و بمباران دوباره شکوفا شده است. و در فصول تابستان، پائیز و بهار بسیار جذاب و دیدنی است. در این مقاله قصد داریم جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی خرم‌آباد را معرفی کنیم.
قلعه فلک الافلاک خرم‌آباد
این قلعه در لغت به معنی سپهر سپهران است. و در طول زمان‌ها و دوره‌های مختلف بانام‌های گوناگونی شناخته می‌شده است. قلعه فلک الافلاک در شهر خرم آباد و یکی از جاذبه های گردشگری لرستان به شمار می رود. همچنین این قلعه یک بنای بزرگ خشتی است. که در ابتدا با دوازده‌برج بنا ساخته شد ولی اکنون تنها دو برج شمال غربی و جنوب شرقی قلعه باقی‌مانده است. و نام فلک الافلاک احتمالاً در دوره قاجار به آن اطلاق شده است. قدمت قلعه فلک الافلاک به دوره ساسانیان می‌رسد و در آن زمان کاربرد حکومتی و نظامی داشته است. همچنین گمان می‌رود این قلعه همان دز شاپور خواست باشد. این قلعه در سال ۱۳۴۷ از کاربری امنیتی و نظامی به موزه آثار فرهنگی (مردم‌شناسی) تغییر کاربری داده است.
موزه باستان‌شناسی فلک الافلاک دارای ۱۲ ویترین است. که در هر ویترین آن بیش از ۵۰ اثر تاریخی به نمایش گذاشته می‌شود. در این موزه آثار مکشوفه از دوره هخامنشی و قبل از آن نیز وجود دارد. در میان دیدنی‌های لرستان این مجموعه واقع مفرح و بی‌نظیر است چراکه در آن ابزارها و وسایل گردآوری‌شده از زندگی مردم آن دوره و نحوه چیدمان مناسب ویترین‌ها، منظره‌های خاطره‌انگیزی را در ذهن تداعی می‌کند. پیشنهاد می‌کنیم حتماً به این استان زیبا و خوش آب‌وهوا سفر کنید و از جاهای دیدنی آن دید کنید.
حمام گپ خرم آباد
ازجمله جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی خرم‌آباد که قدمت آن به دوران صفویه بازمی‌گردد می‌توان از حمام گپ نام برد. این حمام دارای مساحتی حدود ۷۰۹ مترمربع می‌باشد. و در سال ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. و همچنین این حمام چندین سال مورد مرمت و بازسازی قرارگرفته است. حمام گپ درگذشته دارای دو حوض برای شنا بود است اما امروزه از این حوض‌ها استفاده نمی‌شود. برای ورود به این حمام باید از خیابان حافظ عبور کرده و وارد سربینه شوید.
در قسمت ورودی حمام گپ جاهایی برای حمام گرم و سرد قرار دارد که دلاک‌های حمام و نظافتچیان در آنجا استراحت می‌کنند. در حمام‌های قدیمی برای جلوگیری از مشکلات تغییر هوای ناگهانی افراد که بلافاصله بعد از محیط گرم وارد محیط سرد نشوند، چنین جاهایی تعبیه‌شده است. آب این حمام از چاه گاو رو تأمین می‌شده و فاضلاب‌های آن نیز به‌وسیله تنبوشه های بر خیابان فردوسی وارد رودخانه می‌شده است.
معماری حمام گپ
این حمام دارای بخش‌های تودرتو، که هرکدام کاربردهای متفاوتی داشته‌اند و داخل حمام نیز با گچ‌بری تزئین شده است. بخش اصلی حمام گپ در قسمت مرکزی آن قرار دارد که بر روی چهارستون سنگی استوار است و دارا چهار رختکن می‌باشد. حمام گپ دارای معماری منحصربه‌فرد و چشمگیری است و برای روشنایی حمام در مرکز گنبد آن جام‌خانه‌ای قرارگرفته است که موجب روشن نگه‌داشتن حمام می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم حتماً به شهر خرم‌آباد سفرکرده و از آثار تاریخی دوره صفویه دیدن کنید.
موزه باستان شناسی خرم آباد
موزه‌های هر شهر می‌تواند ما را با گذشته و تاریخ و فرهنگ آن شهر آشنا کنند. یکی از موزه‌های دیدنی و جذاب خرم‌آباد، موزه باستان‌شناسی خرم‌آباد می‌باشد که در قلعه فلک الافلاک قرارگرفته است. این موزه جذاب و دیدنی در سال ۱۳۷۶ تأسیس‌شده و دارای ۵۰ اثر تاریخی مانند: ابزارهای سنگی، سفالینه‌های پیش‌ازتاریخ، سازه‌های مفرغی، ظروف و انواع مهرهای متنوع سنگی و… می‌باشد. بازدید از این موزه همه‌روزه به‌جز ایام سوگواری است.
بازار خرم‌آباد
این بازار یکی از بازارهای سنتی و آثار تاریخی ارزشمند شهر خرم‌آباد می‌باشد. که درگذشته به‌عنوان کاروانسرا برای اقامت و استراحت مسافران بوده است. مساحت این بازار ۲۱۳۰ متر در سال ۱۳۰۱ در زمان قاجاریه ساخته‌شده است. بازار خرم‌آباد به دلیل سهولت دررفت و آمد کسبه و مردم دارای دو ورودی در سمت شمالی و جنوبی می‌باشد. همچنین در این بازار انواع نیازهای روزانه و طلا و سایر اقلام بفروش می‌رسد. لازم به ذکر است به دلیل فروشندگان خوش‌برخورد در سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از بازارهای مهم ایران، معروف بوده است.
گرداب سنگی (گرداوبردینه)
این اثر ارزشمند یادگار از دور ساسانیان می‌باشد و از جاذبه‌های تاریخی شهرستان خرم‌آباد بشمار می‌رود. این اثر تاریخی به گرداب سنگی معروف است. که در زبان محلی به گرداوبردینه شهرت یافته است. گرداب سنگی در بافت قدیمی خرم‌آباد و در میدان تختی قرار دارد. مصالح بکار رفته در ساخت این میراث کهن سنگ و ساروج است. که به شکل مدور و با دیواره‌ای بزرگ از جنس سنگ ساخته‌شده است. داخل این سازه سنگی مدور چشمه‌ای فصلی قرار دارد، به نظر می‌رسد این گرداب سنگی برای آسیاب‌های آبی و سیراب کردن زمین‌ها ساخته‌شده است. بهترین زمان بازدید از این اثر فصل زمستان می‌باشد که آب چشمه بالاآمده است و منظره‌ای بسیار زیبا ایجادشده است.
آسیاب گبری خرم‌آباد
زمان ساخت ای آسیاب به دوره ساسانیان برمی‌گردد و تا زمان قاجار نیز از آن استفاده می‌شده است. آسیاب گبری یک بنای باستانی بسیار باارزش است که در جنوب خرم‌آباد و محله حسین‌آباد واقع‌شده است. گویند آسیاب گبری ازجمله بناهای عام‌المنفعه و قدیمی خرم‌آباد است که احتمالاً متعلق به شهر شاپور خواست بوده. این اثر به‌عنوان اثر ملی کشور نیز به ثبت رسیده است.
پل شکسته (پل شاپوری) خرم‌آباد
از قدیم‌الایام به علت وجود آب فراوان در رودها و چشمه‌ها، و برای ارتباط بین مناطق مختلف پل‌های زیادی ساخته‌شده است. یکی از بزرگ‌ترین پل‌های سنگی پل شکسته یا پل شاپوری خرم‌آباد است. که در زمان شاپور اول در دوران ساسانیان بنا گشته است. این پل در ضلع جنوبی قلعه فلک الافلاک در جنوب خرم‌آباد در استان لرستان قرار دارد. در زبان لری به پل شاپوری، طاقه پیل اشکه سه یا طاق پیل اشکسه نیز می‌گویند. درگذشته از پل شاپوری بیشتر برای تردد کاروانیان و یا لشگریان ایرانی از سمت شوش به همدان استفاده می‌شده است. و مصالح بکار رفته در پل شاپوری قلوه‌سنگ و ساروج و ملاط گچ می‌باشد.
کف پل حالت سنگ‌فرش دارد که از جنس سنگ بلوک قرمز است. البته به دلیل فرسایش و عوامل دیگر حالت یکدست خود را ازدست‌داده است. و تعداد پایه‌های آن بیست‌وهفت تاست که سطح هرکدام از پایه‌ها حدوداً ۶۰ متر و فاصله بین دوپایه ۷.۵ متر طراحی‌شده است. حداکثر ارتفاع پل شاپوری یازده متر می‌باشد. و فرآیند سبک‌سازی نیز در بخش‌های طولی در زیر روگذر این پل انجام‌شده است. پل شکسته در سال ۱۳۵۴ با شماره ثبت ۱۰۵۸ در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده است.
مجتمع تجاری گردشگری بعثت خرم‌آباد
این مجتمع تجاری ازنظر معماری و طراحی جز مجتمع‌های لوکس و مدرن شهر خرم‌آباد محسوب می‌شود. مجتمع تجاری بعثت دارای ۸ طبقه، شامل مرکز خرید، فود کورت، شهربازی و ۱۳۰ باب مغازه است که انواع و اقسام اجناس در آن به فروش می‌رسد. پارکینگ اختصاصی به متر از ۲۰۰۰ مترمربع برای این مجتمع تجاری در طبقات اول و دوم تعبیه‌شده است.
مرکز خرید الماس خرم‌آباد
این مرکز خرید یکی از بزرگ‌ترین و زیباترین مراکز خرید شهر خرم‌آباد می‌باشد. که در خیابان کاشانی واقع‌شده است. مرکز خرید الماس تنوع بسیار گسترده‌ای از اجناس برای خرید را دارا می‌باشد که داری قیمت مناسبی نیز هستند.
مناره آجری خرم‌آباد
این مناره یکی آثار تاریخی لرستان می‌باشد که حتماً باید از آن دیدن کرد. قدمت مناره آجری به قرن چهارم هجری قمری می‌رسد و یادگاری از دوران دیلمیان است که حدوداً ۹۰۰ سال عمر دارد. این مناره در قسمت جنوبی شهر خرم‌آباد واقع‌شده است. و ۳۰ متر ارتفاع دارد اما گفته می‌شود قبلاً ارتفاع آن بیشتر بوده است. ارتفاع این مناره در حال حاضر نیز زیاد است که اگر بر فراز آن قرار بگیرید می‌توانید دورترین چشم‌اندازها را روئیت کنید. در قسمت‌های داخلی بنا ۹۹ پله وجود دارد که با طی آن به رأس مناره خواهید رسید. لازم به ذکر است اصلی‌ترین کاربرد مناره آجری هدایت کاروان‌ها و زیر نظر داشتن دشمن می‌باشد.
بقعه باباطاهر خرم‌آباد
این بقعه یکی از بناهای تاریخی شهر خرم‌آباد است که قدمت آن به دوران صفویه می‌رسد. بقعه باباطاهر در ضلع غربی قلعه فلک الافلاک و در کنار خانه تاریخی آخوند ابو در مرکز شهر واقع‌شده است. و متعلق با باباطاهر عارف و شاعر دوبیتی های معروف به زبان لکی و لری می‌باشد. سبک معماری بنای مقبره دارای گنبدی ساده با یک ورودی است، همچنین شکل ساختمان اصلی ۸ ضلعی است و ارتفاع گنبد ۶ متر می‌باشد.
محل قبر در داخل سردابه قرارگرفته، که بر روی سردابه و کف بقعه قبری به ابعاد ۵۲* ۱۰۰۱۷۷ سانتیمتر وجود دارد. بر روی قبر ضریحی چوبی به ابعاد ۱۲۷ ۱۲۸* ۱۹۸ درگذشته وجود داشته که در حال حاضر از بین رفته است. اتاق کوچکی به ابعاد ۲, ۵ * ۵ متر به بدنه غربی بنا در دوره معاصر الحاق شده بود. که به آن قلندر خانه می‌گفتند. این بنا احتمالاً مربوط به دوره خوارزمشاهی و به شماره ۱۹۲۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مسجد جامع خرم‌آباد
این مسجد اولین مسجد در تاریخ لرستان می‌باشد و قدمت آن به دوران اتابکان لر بازمی‌گردد. مسجد جامع خرم‌آباد به دستور شاه پرور سلطان دختر آغور بیک (همسر شاه رستم از اتابکان لر) در سال ۹۷۰ ه.ق ساخته شد. معماری مسجد بسیار زیباست و در کنار آن تزئینات کاشی‌کاری باعث هرچه شکوهمندتر آن شده است. بنای مسجد دارای شبستانی ستون‌دار و پوشش گنبدی و طاق می‌باشد. ابعاد شبستان مسجد جامع ۳۰*۹ متر و دارای ۷ ستون چهارضلعی و ایوانی در ضلع شرقی دارد. باید بگوییم اگر بخواهید از این اثر تاریخی بازدید کنید ازنظر مکان قرارگیری، دسترسی خوبی به سایر دیدنی‌های این شهر دارد.
سنگ نبشته خرم‌آباد
کتیبه سنگ نبشته در جنوب شرقی و درراه خرم‌آباد به خوزستان قرارگرفته است. و در سال ۵۱۳ ه.ق نوشته‌شده است. این سنگ نبشته مربوط به دوره ابوسعید برسق کبیر یکی از امرای سلطان محمود سلجوقی می‌باشد. که در آن دستورات و قوانین حکومتی را برای اطلاع‌رسانی مردم نوشته‌اند. جالب است بدانید در قدیم مردم در گویش محلی به آن برد نوشته می‌گفتند. و زبان نوشته‌شده در سنگ نبشته نیز به زبان فارسی و خط کوفی و با بسم‌الله شروع می‌شود. سنگ نبشته خرم‌آباد در سال ۱۳۳۴ توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره ۳۹۸ در فهرست آثار ملی ایران ثبت‌شده است.
