شهرستان پارس‌آباد مغان جلگهٔ نسبتاً گسترده‌ای است. که با مساحتی بالغ‌بر ۱۳۸۳ کیلومترمربع حدود ۱۴ درصد از مساحت استان اردبیل را به خود اختصاص داده و شمالی‌ترین شهرستان استان می‌باشد. این شهرستان بین مدارهای ۳۹ درجه و ۱۲ دقیقه تا ۳۹ درجه و ۴۲ دقیقه عرض شمالی و ۴۷ درجه و ۱۰ دقیقه تا ۴۸ درجه و ۲۱ دقیقه طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ واقع‌شده است. منطقهٔ پارس‌آباد مغان سرزمین هموار و مسطح است که از آبرفت‌های رود ارس و شعبات آن به وجود آمده است. در این مقاله جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی پارس‌آباد – گرمی را معرفی کرده اییم.
قلعه اولتان پارس‌آباد
قلعه اولتان در ۵۰۰ متری روستای اولتان و ۳ کیلومتری پارس‌آباد در کنار رودخانه ارس قرار دارد. این قلعه ۳۲۰ هزار مترمربع مساحت دارد و وضع ظاهری ساختمان آن همانند قلعه‌های نظامی است. به نظر می‌رسد بانیان نخستین قلعه، اشکانیان بوده‌اند. ولی با توجه به استحکام مناسب آن، این قلعه تا قرن ۱۲ هجری قمری مورداستفاده بوده است. و این موضوع از سفال‌های متنوع به‌دست‌آمده مربوط به دوره‌های مختلف اسلامی تائید می‌شود.
متأسفانه این قلعه چندین هزارساله از دو طریق رو به ویرانی کامل است. یکی به دلیل فرسایش سواحل رود ارس که به‌تدریج در اثر بارندگی، دیواره‌های ساحلی قلعه تخریب می‌گردد. و دیگری به دلیل کارخانه شن و ماسه‌ای که درست در مقابل قلعه احداث‌شده است. این کارخانه با گودبرداری جهت به دست آوردن شن و ماسه، به‌تدریج کل محوطه قلعه را از بین می‌برد.
تپه نادری اصلاندوز پارس‌آباد
این تپه که از تپه‌های باستانی و تاریخی شهرستان پارس‌آباد و محل تاج‌گذاری نادرشاه افشار است که در بخش اصلاندوز واقع است. تپه نادری (نادرشاه) تپه عظیم نادر در جنوب غربی شهرک اصلاندوز در ملتقای رود ارس و دره رود قرار دارد. بلندی این تپه ۳۰ متر و محیط اطراف آن حدود ۱۵۰۰ متر و طول آن ۱۲۰ متر و عرض آن حدود ۱۰۰ متر است. این محل در سده‌های متمادی واحد مسکونی بزرگی را تشکیل می‌داده است. از هزاره اول پیش از میلاد تا اواخر سده یازدهم هجری قمری مسکون بوده، شاید قدمت آن تا هزاره سوم و چهارم قبل از میلاد نیز برسد. از اشیای مکشوفه در آن می‌توان از سفال خشت پخته دوران پارتی سفال‌های منقوش دوره اسلامی تعداد زیادی سنگ اپسیدین به حالت تیغه و سنگ خام را نام برد.
تپه نادری از منظر تاریخی قابل‌توجه است. در این مکان بود که نادرشاه جهت خلع شاه‌طهماسب دوم صفوی انجمن بزرگی تشکیل داد. و سران کشور و بزرگان را به دشت مغان فراخواند که منجر به خلع طهماسب میرزا و رسیدن وی به تخت سلطنت شد. این تپه را می‌توان به بهسازی و خارج کردن از محوطه نظامی به یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی و طبیعی منطقه تبدیل کرد. و هرساله علاقه‌مندان بسیاری را از اطراف‌واکناف به خود جلب نماید.
برج قارلوجا پارس‌آباد
این برج بلند که از ارتفاع آن فقط ۵ متر باقی‌مانده است به‌صورت یک هشت‌ضلعی با طول ۱.۷۵ متر برای هر ضلع شناخته‌شده است. و احتمال می‌رود که مقبره یکی از بزرگان ایلخانان مغول باشد. برج قارلوجا در روستای قشلاق قارلوجا واقع‌شده است.
فرودگاه پارس‌آباد
فرودگاه مغان با کد رسمی ایکائو: OITP که ابتدا زیر نظر شرکت کشت و صنعت و دام‌پروری این شهر ادامه می‌شد. در سال ۱۳۵۲ تأسیس‌شده است و عنوان قدیمی‌ترین فرودگاه استان را به خود اختصاص داده است. این فرودگاه در فاصله ۷ کیلومتری شهر قرارگرفته است و ظرفیت پذیرش ۲۰۱۶۰۰ مسافر در سال را دارد. و فعلاً فقط به‌طور محدود به تهران پرواز انجام می‌دهد.
جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی گرمی
این شهر یکی از شهرهای مهم دشت مغان و در شمال غرب ایران و در قسمت شمالی استان اردبیل واقع‌شده است. وسعت شهرستان گرمی ۱۷۳۴ و نیم کیلومترمربع و در سال هفتاد جمعیت آن ۱۰۴۰۶۴ نفر بوده است. ارتفاع این شهر از دریا ۱۱۰۰ متر بوده است. شهر گرمی در سال ۱۳۵۵ از مشکین‌شهر جدا شد و به مرکزیت شهرستان مغان تبدیل شد. در ادامه جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی گرمی را معرفی کرده اییم.
قلعه و پل آلاجوق گرمی
پل تاریخی آلاجوق درواقع قلعه آلاجوق را به دره رود متصل می‌کند. و بر روی رودخانه اینجیرلی احداث‌شده است بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد این پل از لاشه‌سنگ و ملاط ساروج احداث‌شده است. بر اساس بررسی‌های باستان‌شناختی این پل تاریخی مربوط به دوره سلجوقی بوده و برخی کاوش‌ها از داده‌های سفالی استقرار محوطه تا دوره ایلخانی را نشان می‌دهد.
