این شهرستان با وسعت ۲۳۶۸ کیلومترمربع در استان آذربایجان شرقی از شرق به شهرستان اهر، از غرب به شهرستان مرند، از شمال به شهرستان‌های کلیبر و جلفا و از جنوب به شهرستان‌های هریس، تبریز و شبستر محدودشده است. نام دیگر شهرستان ورزقان ارسباران است و این نام به دلیل واقع‌شدن بسیاری از جنگل‌های ناحیهٔ سرسبز ارسباران در این شهرستان است. ورزقان به دلیل قرار گرفتن در منطقهٔ زیبای قره داغ، دارای مناظر بدیع و بکر طبیعی است. که ویژگی‌های خاصی به طبیعت ورزقان بخشیده است. با مجله سفر و گردشگری پارس همراه شوید تا با جاذبه‌های طبیعی ورزقان بیشتر آشنا شوید.
منطقه چیچکلو ورزقان
منطقه چیچکلو در ۴۸ کیلومتری شهر ورزقان واقع‌شده است این منطقه به دلیل داشتن تنوع گیاهی فراوان و واقع‌شدن در کنار جنگل های ارسباران و به خاطر سرسبز و بکر بودن و داشتن هوای دلپذیر و طبیعتی وصف‌ناپذیر و دل ربا، هر گردشگری را به سمت خود می‌کشد.
کوه‌های سرسبز و مراتع و ییلاق‌های اطراف این منطقه ازیک‌طرف و جنگل‌های ارسباران از طرف دیگر بر زیبایی بیشتر این منطقه افزوده است چشمه‌های خنک این منطقه (بخصوص تکه قیران) خستگی را از جان و تن گردشگران می‌زداید.
مسیر این منطقه از طرف ورزقان تا روستای ایزوان آسفالت و بقیه خاکی می‌باشد. از چیچکلو دو تا راه ماشین‌رو وارد جنگل میشود که یکی به سمت پایین به‌طرف روستای ملک طالش و ونستان می‌رود و جاده خاکی بالایی به سمت روستای کرینگان و اولی و از آنجا هم به روستای احمدآباد (قره چیلر) و جاده ساحلی ارس می‌رسد که این مسیر را تا بالای روستای اولی با هر خودرویی میشود ولی ازآنجا به بعدش نیاز به ماشین شاسی‌بلند دارد.
روستای گل آخور ورزقان
روستای گل آخور (گورئیل) حدود شصت کیلومتری غرب ورزقان در دامنه‌های غربی کوه کسبه و در میان جنگل‌های طبیعی ارسباران قرارگرفته است. آبشار زیبای این روستا از سه چشمه پر آب و بسیار خنک، تشکیل‌شده و با شدت به پایین سرازیر میشود. اهالی روستا به این آبشار چرنا میگویند. کوه کسبه، ازیک‌طرف به منطقه جنگلی چیچکلی و از جهت‌های دیگر به ایری داغ، قرمزلی، اوزمدل و قلعه جوشین متصل میشود. وجود رودخانه‌ای دائمی که از دل کوه خارج میشود، دره فوق‌العاده سرسبز و آسیاب‌های آبی، روستای گل آخور را به‌صورت یک مجموعه سیاحتی دلپذیر در قلب ارسباران درآورده است.
منطقه هفت‌چشمه ورزقان
منطقه هفت‌چشمه که شمال شهرستان ورزقان قرار دارد، دارای طبیعتی سرسبز است. که بسیار موردتوجه مردم مواقع شده و تا حدودی شبیه منطقه چیچکلی می‌باشد. امیدواریم در سفر خود به استان آذربایجان شرقی از این مناطق نیز لذت ببرید.
هفت‌چشمه در پنجاه کیلومتری شمال ورزقان و در مسیر جاده ارتباطی منتهی به معدن مس سونگون، بعد از روستای خوینه رود و آغجه قلعه قرارگرفته است و شامل جنگل‌هایی انبوه با علفزارهایی سرسبز است. هفت‌چشمه نیز مانند چیچکلو به‌عنوان منطقه نمونه گردشگری شناخته میشود.
وجه‌تسمیه این منطقه به خاطر چشمه‌های هفتگانه‌ای بوده که در منطقه وجود داشته است ولی در حال حاضر از این هفت‌چشمه فقط سه چشمه باقی‌مانده و چهار چشمه دیگر خشک‌شده است. انواع درختان جنگلی مثل آلوچه‌های وحشی که در تابستان میوه می‌دهند در این ناحیه قابل‌مشاهده است. ادامه مسیر هفت‌چشمه به اجاق کندی دارای درختان آلوچه وحشی فراوان است که در اواسط شهریور میوه‌هایش می‌رسند.
سد زرآباد ورزقان
این سد و کمپ گردشگری که چندین سال پیش احداث‌شده و یکی از مناطق زیبا و دل‌نشین شهرستان بوده و در روزهای تعطیل سال پذیرای صدها گردشگر و میهمان را در خود جای‌داده از هرگونه امکانات تفریحی و اقامتی محروم مانده و موجب نارضایتی شهروندان و میهمانان و گردشگران شده است.
سد ورزقان به علت واقع‌شدن در منطقه سردسیر و شمال شرق استان آذربایجان شرقی، در فصل گرم تابستان از آب‌وهوای خنک و مطبوعی برخوردار میشود و با توجه به احداث کمپینگ مناسب جهت اقامت ماهیگیران و طبیعت بی‌نظیر و دلنواز یکی از سدهای ایده آل برای ماهیگیری است. ماهی‌های پرورشی این سد رو کپور و آمور تشکیل می دهد. ولی صید بدون هماهنگی با پیمانکار سد مجاز نیست.
جاذبه‌های طبیعی هشترود
هشترود شهری در استان آذربایجان شرقی است که علاوه بر آثار فراوانی تاریخی و فرهنگی، دارای مناظر طبیعی زیبایی مانند رودخانه‌ها، کوه‌ها و تالاب‌ها هم می‌باشد. این شهر به دلیل ظرفیت‌ها و جاذبه‌های گردشگری خود، سالانه میزبان گردشگران زیادی می‌باشد. هشترود دارای آب‌وهوای معتدل و کوهپایه‌ای است و این اقلیم در طول سال متغیر می‌باشد. این شهرستان در ۱۲۲ کیلومتری جنوب شرقی تبریز واقع‌شده است. فلسفه نام‌گذاری هشترود به عبور هشت رود از این شهر برمی‌گردد. آجی چای، قوری چای، قره‌قیه، آی دوغ موش، لیلان چای و قرانقو ازجمله رودهایی هستند که از این شهر می‌گذرند. تمام‌مسیر این رودخانه‌ها پر از دیدنی و جلوه‌های زیبای طبیعی است که همواره موردتوجه گردشگران قرار می‌گیرند.
تالاب یانیق هشترود
تالاب یانیق بزرگ به‌صورت نواری باریک در کنار یک تپه واقع‌شده است و وسعتی معادل چهار هکتار دارد. یکی از لذت‌بخش‌ترین فعالیت‌هایی که می‌توان در منطقه تالاب یانیق داشت، قدم‌زدن در کنار این بخش از تالاب و تماشای مناظر مسحورکننده و سرسبز است. عمق هر دو بخش تالاب یانیق در قسمت مرکزی به حدود دو متر می‌رسد و اگر قصد شنا در آن‌ها رادارید، باید حسابی مراقب باشید. تالاب‌های یانیق در ارتفاع ۱۶۰۰ متری از سطح دریا قرار دارند.
پوشش گیاهی تالاب یانیق
تالاب یانیق، یکی از جاهای دیدنی شهر هشترود است که چشم‌اندازی بی‌بدیل و بکر را در اختیار شما می‌گذارد. این تالاب از دو بخش مجزا به نام‌های یانیق کوچک و بزرگ در فاصله ۱٫۵ کیلومتر از هم تشکیل‌شده است. سواحل و حوزه آبریز تالاب یانیق، پوشانده از زمین‌های زراعی و چمنزارها هستند و به همین علت، پوشش گیاهی این منطقه غیر از چند درخت بید، عاری از هر درخت یا درختچه دیگری است.
پوشش گیاهی سواحل تالاب یانیق و حوزه آبریز آن به دو بخش مرتعی و زراعی تقسیم میشود. گیاهان مرتعی متشکل از انواع استپی و نیمه استپی و البته گیاهان مهاجم یا علف‌های هرز هستند. علف‌های هرز و گیاهان مهاجم در اثر تغییر کاربری و چرای مفرط دام در این منطقه به وجود آمده‌اند. از گیاهان حاشیه تالاب می‌توان به انواع جگن، گراس‌ها و آلاله اشاره کرد که به‌صورت فصلی می‌رویند و طبق تغییرات حجم آب تالاب در سواحل، گاهی ظاهر و گاهی در میان گل‌ولای، مدفون می‌شوند.
کشاورزان از تالاب یانیق کوچک با وسعت حدود یک هکتار، به‌عنوان استخر طبیعی آبیاری استفاده می‌کنند. حاشیه تالاب یانیق کوچک، دایره‌ای شکل و کاملاً پوشیده از نی است. و آب داخل این محدوده، تالاب را به‌صورت حلقه‌ای در برگرفته است. این نیزار انبوه، مکانی مناسب برای مخفی شدن پرندگان آبزی، به‌خصوص در زمان احساس خطر را فراهم کرده است.
کاربری تالاب یانیق
کشاورزان با استفاده از پمپ، آب این تالاب را به زمین‌های کشاورزی خود می‌رسانند. زمین‌های اطراف این تالاب، دیم‌زار است و بخشی نیز به‌عنوان مرتع استفاده میشود. دامداران نیز، دام‌های خود را برای چرا از علوفه این مراتع و تالاب به اینجا می‌آورند. شایان‌ذکر است که در تالاب یانیق ماهی وجود ندارد.
بهترین زمان سفر به تالاب یانیق
با فرارسیدن فصل سرما تالاب یانیق، مانند دیگر تالاب‌های شهر هشترود، یخ می‌بندد. دوران یخبندان این تالاب، حدود چهارتا پنج ماه به طول می‌انجامد و پس از ذوب شدن یخ‌ها، پرندگان مهاجر و آبزی به سمت تالاب یانیق می‌آیند. تالاب یانیق، یکی از چهار زیستگاه اردک سرسفید است و اگر کمی شانس بیاورید می‌توانید این پرنده زیبا را در اینجا ببینید.
بهترین زمان بازدید از تالاب یانیق، فصل بهار و تابستان است، زمانی که تالاب پر از آب است و آب‌وهوای مطبوع و دلپذیر، سفری بی‌نهایت لذت‌بخش برای شما رقم می‌زند.
جاذبه‌های طبیعی هوراند
شهرستانی که به‌واسطه زیبایی گل‌هایش و به پهناوری جنگل‌های زیبایش زبان زد گردشگران و علاقه‌مندان است. این شهرستان از شمال و غرب با کلیبر، از شرق با اردبیل و از جنوب با شهرستان اهر همسایه بوده و از دو بخش مرکزی و چهار دانگه و یک نقطه شهری به نام هوراند تشکیل‌شده است. در ادامه به معرفی جاذبه‌های طبیعی هوراند را به شما عزیزان معرفی خواهیم کرد.
جنگل‌های هوراند
جنگل‌های هوراند تقریباً شبیه جنگل‌های کناره‌های دریای خزر می‌باشند. با همان سرسبزی و شادابی که در آن منطقه سراغ داریم. در اینجا دریا، کوه و جنگل در کنار هم قرارگرفته‌اند. باور کنید تا زمانی که گشت‌وگذاری در میان درختان این جنگل‌ها انجام ندهید متوجه زیبایی آن‌ها نمی‌شوید. دست طبیعت در این منطقه به زیبایی هرچه‌تمام‌تر قلم‌به‌دست گرفته و شروع به نقاشی کرده است.
جنگل تنباکو لو هوراند
پس از بازدید و دیدن قلعه‌ها و قله‌های شگفت‌انگیز این منطقه، حالا نوبت به جنگل تنباکو لو می‌رسد که مشاهده آن به سفرتان حال و هوای دیگری می‌بخشد. جنگل طبیعی تنباکو لوی هوراند یکی از مناطق جنگلی ارزشمند و رویشگاه گونه‌های متنوع گیاهی و یکی از جاذبه‌های گردشگری هوراند به شمار می‌آید، به‌طوری‌که سالانه پذیرای هزاران گردشگر است.
روستای کوجان هوراند
روستای کوجان دارای ۱۷ خانوار بوده و با شهر هوراند، ۱۲ کیلومتر و تا اهر ۶۵ کیلومتر راه مالرو و جیپ رو فاصله دارد.
روستاهای پشتاب و کوجان در میان دره‌های کوهستانی پوشیده از درختان نیمه جنگلی و میوه‌ای همچون گیلاس، گردو، توت، انجیر و انار واقع‌شده که وجود این درختان جذابیت خاصی به روستا می‌دهد.
راه روستاهای کوجان و پشتو یا پشتاب که بیشتر به پشتو قلعه سی معروف است بسیار نامساعد و کوهستانی بوده و از کنار قهوه‌خانه بین‌راهی روستای اینجار و از جاده ارتباطی اهر – هوراند راه ارتباطی قلعه تاریخی جدا میشود، جاذبه گردشگری این روستا مسیر دسترسی صعب‌العبور و زیبا و بکر آن و صخره‌های تند و بلندی است که بهشت صخره‌نوردان می‌تواند باشد.
جنگل طبیعی تنباکو لو در هوراند واقع‌شده و به‌عنوان یکی از مناطق جنگلی ارزشمند رویشگاه گونه‌های متنوع گیاهی و یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری شهرستان به شمار می‌آید که سالانه پذیرای هزاران گردشگر است.
منطقه حفاظت‌شده هوراند
هوراند زیستگاه گونه‌های مختلف جانورانی می‌باشد که گاها حتی در جهان هم بی‌نظیر می‌باشند. گردشگران می‌توانند در اینجا گونه‌های مختلفی از حیوانات را از نزدیک مشاهده کنند. در منطقه حفاظت‌شده هوراند می‌توان حیواناتی مانند خرس قهوه‌ای، خوک وحشی، روباه، شغال، گرگ و سیاه‌گوش را ملاقات کرد. پرندگانی از قبیل: کبک، کبک چیل، جی جاق، کلاغ نوک قرمز و پرندگان شکاری چون عقاب طلایی و شاهین هم در آیین منطقه حضور دارند که لذت دیدن آن‌ها را از نزدیک هیچ‌وقت از دست ندهید.
قوبول دره سی هوراند
قوبول دره سی در یک کیلومتری باختر قریه چناب از توابع هوراند (دو کیلومتری جاده اهر – کلیبر) پشت کوه سنگی مرتفعی واقع‌شده و در مقابل آن، کوه هشت‌سر قرار دارد که به روایتی مسکن اصلی بابک خرم‌دین بوده است
تپه تاریخی اژدها داشی در این دره قرار دارد. بر بدنه و بالای آن غارهایی است که به گفته اهالی هرکدام گنجایش بیش از دو هزار نفر را دارد. بر روی تپه‌های قوبول دره سی، حفاری و تخریب‌های ناهنجاری صورت گرفته و تعداد قابل‌توجهی مجسمه‌های سنگی بیرون ریخته است. این مجسمه‌ها که تعداد آن‌ها از صد بیشتر است و در غارهایی وسیع سینه کوه پیداشده‌اند، بیشتر صورت مردان جنگی رادارند که دست بر سینه ایستاده‌اند.
هم‌چنین در قوبول دره سی میدانی به نام هوشنگ شاه (لشکرگاه) و معبدی به نام جلال تالان که احتمالاً بازمانده یک آتشکده است وجود دارد. علاوه بر مجسمه‌های سنگی مردان جنگی، مجسمه‌های دیگری نیز به شکل گاو یا افراد غیرنظامی از این منطقه کشف‌شده که نمی‌توان هویت دقیق محل آن را تعیین کرد. از طرف دیگر در این ناحیه مقبره‌هایی وجود دارد که سفال‌های منسوب به هزاره اول و دوم قبل از میلاد از درون آن‌ها به‌دست‌آمده است.
تپه باستانی اژدها داش هوراند
تپه‌های هوراند از دیگر جاذبه‌های گردشگری این منطقه را تشکیل می‌دهند. در دشت لشکرگاه هوراند تپه بسیار کوچکی به شعاع تقریبی ۱۵ و ارتفاع ۵/۱ متر وجود دارد که به اژدها داش (سنگ اژدها) معروف است. در کاوش‌هایی که در این منطقه صورت گرفته آثار مختلفی از جمله قطعات سفال و سنگ چخماق متعلق به قرون اولیه هزاره اول پیش از میلاد به‌دست‌آمده است.
جاذبه‌های طبیعی عجب‌شیر
عجب‌شیر دارای روستاهای مختلف با چشم‌اندازهای متنوع است و به همین دلیل بیشتر گردشگران این شهر را با طبیعت زیبای روستاهای آن می‌شناسند. همان‌طور که می‌دانید این شهر در دامنه قلعه چای واقع‌شده است آب‌وهوای معتدل این منطقه آن را حاصلخیز کرده است و به دلیل همین موقعیت جغرافیایی ویژه روستاهای آن سرسبز هستند. یکی از مکان‌های دیدنی عجب‌شیر بناهای تاریخی آن است و در بسیاری از کتاب‌های تاریخی از این شهر یادشده است که در آن دوران مقر حکومتی اشکانیان و سامانیان بوده است. در ادامه جاذبه‌های طبیعی عجب‌شیر را به شما عزیزان معرفی خواهیم کرد.
آبشار هرگلان عجب‌شیر
آبشار هر گلان در غربی‌ترین نقطه شهرستان عجب‌شیر و در دامنه رشته‌کوه سهند در ارتفاع ۲۵۲۰ متری از سطح دریا قرارگرفته است. این آبشار طبیعی یکی از نقاط دیدنی استان آذربایجان شرقی بوده و بهترین زمان بازدید از این آبشار اردیبهشت‌ماه است. برای رسیدن به آبشار باید ابتدا به شهر عجب‌شیر رفته و ازآنجا پس از عبور از جلوی پادگان ارتش و روستاهای خانیان – جوان قلعه – آقاجری – گنبد – تپیک دره، تجرق – سد قلعه چای – ینگجه – باراز لو – قوزلوجه و یایچی به روستای آخر یعنی روستای زیبای هرگلان رسید.
مسیر فوق یک مسیر سربالائی زیبا با مناظر رودخانه و باغات و مراتع سرسبز می‌باشد. از داخل روستا آبشار دیده میشود. از روستا تا آبشار حدود دو الی دو ونیم ساعت کوه‌پیمائی نیاز است البته با خودروی شاسی‌بلند می‌توان تا نزدیکی آبشار رفت. مسیر روستا تا آبشار نشانه‌های بی‌بدیل پروردگار شامل مراتع سرسبز، باغات میوه، دره عریض، رودخانه پر آب، مناظر کوه‌های بلند اطراف و دورنمای آبشار می‌باشد.
بندر و روستای رحمان لو عجب‌شیر
این بندر و روستا در ناحیهٔ دیزجرود عجب‌شیر، در ساحل شرقی دریاچهٔ ارومیه واقع‌شده است. بندر رحمان لو یکی از بنادر مهم دریاچهٔ ارومیه در آذربایجان شرقی است. در سمت شمالی بندر رحمان لو اسکله‌ای برای پهلو گرفتن کشتی‌های باری و مسافری و در بخش جنوبی، محلی برای کسانی که به‌منظور درمان برخی از بیماری‌ها با استفاده از آب و لجن دریاچه به این بندر می‌آیند، بناشده است.
علاوه بر بنادر فوق، بندرهای دانالو، قبادلو و زینت لو نیز در ساحل شرقی دریاچهٔ ارومیه و در حدود ۲۵ کیلومتری عجب‌شیر واقع‌شده‌اند که ازنظر اهمیت در مرتبهٔ بعد از رحمان لو قرار دارند. در تابستان، بسیاری از مردم برای استفاده از آب و لجن دریاچه به این بنادر روی می‌آورند.
کویر کبودان عجب‌شیر
در شمال شرقی دریاچه ارومیه کویر نسبتاً وسیعی وجود دارد. که در اطراف آن بیابانی در حال تشکیل است. در گوشه شمال شرق (در فاصله بین بندر شرف خانه در شمال، آبادی داش‌کسن در جنوب) بعد از حریم دریاچه، جلگه کویری وسیعی قرارگرفته که به سمت شرق تا نزدیکی‌های تبریز کشیده شده است. این جلگه کویری نام مخصوصی ندارد. مردم آبادی‌های مجاور زمین‌های کویری را شوره‌زار و باتلاق میگویند.
وسعت کویر بالغ‌بر ۱۵ هزار و ۹۰۰ کیلومترمربع و نزدیک به ۸۴۸ کیلومترمربع آن در معرض طغیان‌های دریاچه قرار می‌گیرد. محور طولی کویر حدود ۵۰ کیلومتر و جهت آن از شمال شرقی به جنوب غربی است. پهنای متوسط آن ۳۲ کیلومتر می‌باشد. ارتفاع مطلق سطح کویر در گوشه شرقی ۱۳۰۰ متر می‌باشد و مرکز کویر که هم‌سطح دریاست حدود ۲۵ متر پست‌تر از قسمت شرقی است. فرازای دریاچه ۱۲۷۵ متر است. کویر کبودان چشم‌گیرترین تضاد را نه‌تنها در حوضه دریاچه ارومیه بلکه در تمام سرزمین آذربایجان به وجود آورده است.
قلعه چای عجب‌شیر
مناظر طبیعی قلعه چای عجب‌شیر از زیباترین مناطق گردشگری استان آذربایجان شرقی پذیرای گردشگران و میهمانان نوروزی است. دامن سرسبز مخملی و رایحه خوش شکوفه‌های بهاری دامنه‌های طبیعی قلعه چای شامه نواز گردشگران و میهمانان نوروزی بوده و هرسال مسافران زیادی به این منطقه جذب می‌کند.
