مرند یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی است که در ناحیهٔ شمال خاوری استان واقع‌شده است. تاریخ مرند به چند قرن پیش از میلاد مسیح می‌رسد. در دایره المعارف بزرگ اسلامی آمده است. که مرند مرکز سکونت اقوامی مهم در دوره کلده و آشور بود. بطلمیوس از این شهر به نام ماندگار یادکرده است. با مجله سفر و گردشگری پارس همراه باشید تا با جاذبه‌های مذهبی مرند بیشتر آشنا شوید.
آرامگاه پیر خاموش مرند
این آرامگاه یکی از آثار ملی ثبت‌شده ایران در مرند است که قدمت آن مربوط به سلجوقیان می‌باشد. و در تاریخ ۱۳۸۷/۱۲/۱۸ به شماره ثبت ۲۵۱۹۴ در مجموعه آثار تاریخی ایران ثبت‌شده است. نشانی این اثر ملی ثبت‌شده مرند شهر مرند، خیابان هفت‌تیر شرقی، کوچه صمصامی می‌باشد.
پیر خموش مرند، یکی از بزرگ‌ترین عارفان قرن هفتم و هشتم هجری می‌باشد. که حق مطلباش در هیچ برهه‌ای ادانشده است. به‌نحوی‌که حتی از زندگی و شخصیت پررمزوراز و پر ابهام او نیز مطلب چندانی به ما نرسیده است.
گفته می‌شود پیر خموش یا پیر خاموش در عین سخنوری به علت وقوف به اسرار الهی، از سوی اولیاء ا… به خاموشی و لب فروبستن توصیه‌شده و به‌پیر خموش معروف شده است.
مرتبت علمی پیر خموش به نحوی بوده است. که شاه قاسم انوار که خود از بزرگ‌ترین عارفان قرن هشتم بوده و هزاران مرید دل‌خسته داشته و شاهرخ شاه گورکانی شخصاً به دیدار او (شاه قاسم انوار هراتی) می‌رفته است. به دیدار پیر خموش مرند مشرف شده و مرید او شده و می‌سراید:
نفس مرید مرتد من باکمال نطق آمد مرید پیر خموش مرند شد.
مسجد پیر بالا مرند
«مسجد پیر بالا» یا «مسجد بازار»، یکی دیگر از بناهای تاریخی در شهرستان مرند است که گفته می‌شود. پس از طوفان نوح (ع)، مدفن همسر حضرت نوح (ع)، بوده است. البته بنای امروزی مسجد با تغییرات اساسی نسبت به بنای نخستین آن مواجه شده است و مساحت آن ۶۰۰ مترمربع است. با توجه به ۳ عدد کتیبه متعلق به این اثر تاریخی که یکی از آن‌ها در بالای محراب و دو کتیبه دیگر در بالای سردر ورودی اصلی مسجد قرار دارد.
ساختمان کنونی مسجد در سال ۱۲۶۸ هجری قمری روی بقعه همسر حضرت نوح (ع)، ساخته‌شده و تا به امروز تعمیرات و بازسازی‌های متعددی را به خود دیده است. این مسجد در نظر ارامنه و مسیحیان از اهمیت و احترام ویژه‌ای برخوردار است. و می‌توان آن را از معدود مساجدی در استان آذربایجان برشمرد که حدود چهار طرف آن را فضای آزاد تشکیل می‌دهد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، این مسجد به خواست مردم محلی به نام مسجد امام خمینی، تغییر یافت.
کلیسای هوانس مقدس مرند
در فاصله ۱۳ کیلومتری از مسیر تبریز به مرند، درون روستای «سهرل» یا «سهرقه»، «کلیسای هوانس مقدس»، قرار دارد. که از جاذبه‌های گردشگری شهرستان مرند محسوب می‌شود. این بنای تاریخی دارای قدمتی حدود ۲ قرن است. که در سال ۱۸۴۰ میلادی به همت معماران روس و فردی به نام «سردار سامسون»، روی خرابه‌های کلیسای دیگری که متعلق به قرن ۵ تا ۶ میلادی بوده است، ساخته شد.
هرچند به دلیل وقوع زلزله این بنای کهن خرابی‌های بسیاری به خود دید. ولی همچنان محکم و استوار قد برافراشته و از دیدنی‌های استان آذربایجان محسوب می‌شود. کلیسای هوانس مقدس در پلانی مستطیلی به طولی برابر با ۱۸ متر و عرضی متغیر از ۵٫۵ متر تا ۷٫۵ متر ساخته‌شده و تنها کلیسای مرند است. محل اقامت اسقف اعظم، مدرسه و مکانی برای روشن کردن شمع و عود از بخش‌های این بنای مذهبی و تاریخی است. داخل کلیسا نیز به سه بخش تقسیم‌بندی شده است که هرکدام دارای یک گنبد مجزا است.