شهر زیبای سنندج
شهر سنندج مرکز استان کردستان است. درواقع اگر به کردستان سفر کنید و سری به این شهر زیبا با مردمان واقعاً مهربان آن نزنید، ضرر کرده‌اید. مردم کرد این شهر با مهمان‌نوازی خود، خاطراتی خوش را برای شما رقم خواهند زد. سنندج جزء شهرهای کوهستانی ایران است. بنابراین، در زمستان‌ها آب و هوایی سرد و در تابستان هوایی معتدل و مطلوب دارد. وجود دو کوه آبیدر و سنگ سیاه در دو طرف شهر، زیبایی این شهر را دوچندان کرده است. همچنین جاذبه های فرهنگی و تاریخی سنندج بسیار زیاد است. پس با مجله سفرو گردشگری پارس همراه شوید تا برخی از این جاذبه هارا به شما عزیزان معرفی کنیم.
جاذبه‌های فرهنگی سنندج
بازار تاریخی سنندج
اگر دلتان برای یک مکان سنتی با مردمانی قدیمی بالباس‌های رنگ‌ووارنگ تنگ‌شده است. حتماً باید سری به بازار قدیمی شهر سنندج بزنید زیرا ازجمله جاذبه‌های گردشگری کردستان است. اینجا شاید کمی شبیه به نقش‌جهان اصفهان باشد. زیرا که مانند آن پلانی مستطیل شکل دارد و در دوران صفویه ایجادشده است. امروزه به دلیل خیابان‌کشی‌هایی که در وسط این بازار صورت گرفته، بازار به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم‌شده است.
خانه کرد (موزه مردم‌شناسی) سنندج
خانه کرد (موزه مردم‌شناسی) سنندج در «عمارت آصف» از بناهای تاریخی و ارزشمند استان کردستان واقع‌شده است. بازنمودی از تاریخ و فرهنگ مناطق مختلف کردنشین را به نمایش می‌گذارد و بزرگ‌ترین موزه مردم‌شناسی مربوط به یک قوم در کشور ایران است. اگر می‌خواهید از یک کردستان کوچک در دل کردستان بزرگ دیدن کنید حتماً از این مکان دیدن کنید.
این عمارت از قدیمی‌ترین خانه‌های شهر سنندج است. که بخش‌های مختلف آن در ۳ دوره تاریخی صفویه، قاجاری و پهلوی ساخته‌شده و می‌توانید نمادهایی از معماری این دوره‌ها را در فضای مرمت‌شده زیبای آن ببینید. معماری این بنا متمایز از بناهای بومی کردستان و به سبک حیاط مرکزی اصفهان است.
کردستان بعد از اصفهان پایتخت اُروسی سازی جهان است و در این عمارت می‌توانید از اُروسی، گره چینی و پنجره‌های مشبک رنگین زیبایی دیدن کنید. به‌خصوص اُروسی منحصربه‌فرد تالار خان از دیدنی‌های مهم این عمارت است. در این تالار فراموش نکنید سقف را هم نگاه کنید چراکه جزییات دیدنی‌ای دارد.
بهترین زمان دیدن خانه کرد
چهارفصل کردستان دارای زیبایی‌های منحصربه‌فردی است اما ازآنجایی‌که سنندج یک منطقه کوهستانی است. و زمستان‌های سردی دارد فصل‌های بهار و تابستان برای بازدید مناسب‌ترند، به‌خصوص در بهار کردستان رنگ و بوی دیگری دارد و زیبایی‌هایش دوچندان می‌شود. همچنین در طول عید معمولاً برنامه‌های ویژه‌ای در خانه کرد. مانند مراسم “هه لپرکی”، پخش موسیقی محلی، مکانی برای عکاسی بالباس محلی و پوشش سنتی کردی برای گردشگران در نظر گرفته می‌شود. که بازدید از آن را جذاب‌تر می‌کند.
چهارباغ و عمارت خسروآباد سنندج
یکی از زیباترین چهارباغ‌هایی که در ایران پس از چهارباغ اصفهان ساخته شد. چهارباغ سنندج در شمال بازار بود، این چهارباغ در دوره قاجار به محلهٔ مسکونی چهارباغ تبدیل شد. البته تأثیر سبک معماری اصفهان در دورهٔ زندیه و قاجاریه هم تداوم یافت و چهارباغ و عمارت خسروآباد که یکی از چهارباغ‌های زیبای ایران است. در جنوب غرب سنندج ساخته شد. که اکنون عمارت خسروآباد و بخشی از چهارباغ آن باقی‌مانده است.
این عمارت در بلوار خسروآباد (شبلی) قرار دارد. عمارت در نوع خود بی‌نظیر بوده و سال‌ها مرکز حکومت حکام اردلان به‌ویژه خسرو خان بوده است. مجموعهٔ عمارت و باغ آن افزون بر دو بخش اصلی یعنی قصر سلطنتی با ورودی ستون‌دار در بخش غربی و ساختمان‌های شرقی با غلام‌گردش‌ها و ایوان ستون‌دار مشرف بر صحن عمارت و فضای بیرونی بنا دارای فضاهای دیگری چون حمام، اتاق قاپ‌چیان و خدمتکاران است. تزیینات معماری این بنا شامل گچ‌بری، آجرکاری، اروسی‌های زیبا و حوض چلیپا شکل داخل عمارت است.
عمارت وکیل سنندج
این مجموعه بزرگ در خیابان کشاورز واقع‌شده است. و شامل سه حیاط با عماری‌های مربوطه و یک حمام خصوصی در داخل مجموعه و یک حمام عمومی در خارج آن است. بخش اصلی عمارت وکیل در دوران زندیه ساخته‌شده و بخش‌های دیگران متعلق به دوره‌های قاجار است.
مجموعه، دارای تزییناتی چون آجرکاری‌های زیبا و اروسی‌های پرکار است و حیاط مرکزی دارای سقف شیروانی با طرح کلاه‌فرنگی است.
کلیسای سنندج
اواخر سلسله صفویان و حکومت شاه‌عباس دوم زمانی که ارامنه توسط عثمانی‌ها به ایران تبعید شدند. عده‌ای از آن‌ها شهر سنندج را برای سکونت انتخاب کردند و از آن زمان به بعد، ساخت کلیسا در این شهر را شروع کردند. کلیسایی قدیمی که هم‌اکنون در خیابان نمکی و در محله‌ای قدیمی و مسیحی نشین سنندج به نام «آغه‌زمان» خودنمایی می‌کند. معماری کلیسا به سبک معماری اصفهانی و تلفیقی از نماسازی سبک بومی مانند طاق‌نما و ستون‌های آجری است.
کلیسا دارای درب بزرگ چوبی است که با عبور از آن وارد دالان می‌شوید. برای رسیدن به درب قهوه‌ای‌رنگ سالن کلیسا با صلیبی در رأس آن، باید دالان را پشت سر بگذارید. سالن بزرگ کلیسا ستون‌هایی با گچ‌بری‌هایی زیبا دارد. و در قسمت انتهایی آن تصویری بزرگ از حضرت عیسی و مجسمه‌ای آبی‌رنگ از مریم مقدس و تعدادی فانوس بر روی طاقچه‌های اطراف عکس‌ها قرار دارند. همچنین در قسمتی دیگر از سالن دو سنگ‌قبر وجود دارد که مربوط به دو کشیش کلیسا است.
با عبور از سالن کلیسا و چندین پله به حیاط می‌رسید، حیاطی که در قسمت غربی کلیسا قرار دارد و در آن حوضی وجود دارد. که چهار درخت بزرگ با عمری بیش از ۵۰ سال آن را احاطه کرده‌اند و در قسمت شمالی حیاط نیز تعدادی سنگ‌قبر متعلق به اقلیت دینی مسیحیان وجود دارد.
کلیسای سنندج سال‌هاست که به بنایی متروکه تبدیل‌شده است. و زمان زیادی می‌گذرد که مسیحیان برای دعا دیگر به این کلیسای تاریخی نمی‌روند. و فقط تعدادی از علاقه‌مندان به آثار قدیمی و دانشجویان از کلیسا بازدید می‌کنند. همچنین در این کلیسا پیرزنی که سال‌های جوانی خود را به نگهبانی از آن گذرانده به همراه خانواده خود در کلیسا زندگی می‌کند.
عمارت مشیر دیوان سنندج
این عمارت باشکوه که تمام ویژگی‌های هنر معماری دوره قاجار رادار است. توسط میرزا یوسف مشیر دیوان بنا شده و به نام صاحبش مشهور گشته است. این ساختمان وسیع از قسمت‌های مختلفی تشکیل‌شده که شامل: هفت حیاط، اتاق‌های متعدد، سرویس‌های بهداشتی عمومی و خصوصی و آب‌نماهای متعدد است. در تمام حیاط‌ها آب‌نما و فواره‌هایی تعبیه‌شده که به‌خوبی، صفا و صمیمیت آن زمان را یادآور می‌شود. ستون‌ها، حجاری‌های انجام‌شده بر روی سنگ و پنجره‌های چوبی در تمام قسمت‌های خانه ما را به یاد خانه‌های مادربزرگانمان با اتاق‌های چند دری می‌اندازد و توجه همه را جلب می‌کند.
زمانی که تابش نور خورشید در پنجره‌های رنگی عمارت مشیر دیوان منعکس‌شده و رنگ‌های متعددی تولید می‌گردد. یکی از زیباترین صحنه‌ها را به وجود می‌آورد و توجه هر بازدیدکننده‌ای را محو زیبایی خارق‌العاده‌اش می‌کند.عمارت مشیر که تا مدت‌ها استانداری کردستان بوده، در جای‌جای خود خلاقیت و هنرمندی را به یادگار گذاشته است.
معماری عمارت مشیر دیوان
مگر می‌شود که قدم به این عمارت بگذارید. و از زیبایی طرح‌ها، گچ‌بری‌های جذاب، ستون‌های تزئین شده، تزئینات آجری، پنجره‌های کارشده و نقش‌های مزین شده بر پیکره بنا به وجد نیایید. تزئینات سردر ورودی عمارت و تزئیناتی که در تالار بنا و اتاق تشریفات کارشده است. از ویژگی‌های زیبا و منحصربه‌فرد عمارت مشیر دیوان به شمار می‌رود. کلاه‌فرنگی و شیروانی زیبای این عمارت که با مقرنس‌کاری و گچ‌بری‌های قجری تبدیل به شاهکاری تماشایی شده، دل ازهر بیننده‌ای را می‌رباید و هر شخص را محو این‌همه ذوق سرشار خواهد کرد. قسمتی دیگری از بنا را ایوانی باصفا تشکیل می‌دهد. که با نرده‌های چوبی جلوه خاصی را به خود گرفته است.
نقوش حک‌شده بر روی نرده‌های چوبی و گچ‌بری‌های کنگره‌دار از ویژگی‌های خاص معماری دوره قاجار است. که در این مجموعه به کار گرفته‌شده و بنایی شگفت‌انگیز و زیبا را پدید آورده است. تمام اتاق‌های این بنا تزئینات خوش‌رنگ و نگار و اسلیمی را به خود گرفته‌اند. و به‌طورکلی شما می‌توانید تمام اصول معماری را یکجا در این بنای دیدنی مشاهده کنید. هنگامی‌که بخواهید قدم به عمارت مشیر دیوان بگذارید پی به شکوه و جذابیتش خواهید برد. زیرا سردر ورودی با تزئینات و مقرنس‌کاری‌هایی به‌غایت ماهرانه و زیبا مزین شده است. صنعت گره چینی به طرزی هنرمندانه‌ای توسط معماران ایرانی در این بنا به‌کاربرده شده تا در ساختن مجموعه‌ای بی‌نظیر، چیزی کم گذاشته نشود.
امکانات عمارت مشیر دیوان
هنگام بازدید از جاذبه‌های دیدنی یکی از مهم‌ترین موضوعات برای گردشگران امکانات محل موردنظر است. به این منظور در کنار عمارت مشیر دیوان سنندج جهت رفاه حال گردشگران، امکاناتی از قبیل: رستوران، بوفه مواد غذایی، پوشش شبکه، اقامتگاه و دسترسی به وسایل نقلیه تعبیه‌شده است. در کنار این جاذبه تاریخی مکان‌های دیدنی و باستانی دیگری مانند: عمارت آصف (خانه کرد) و عمارت سالار سعید (موزه سنندج) نیز قرار دارد
حمام خان سنندج
این حمام در سال ۱۲۲۰ هجری قمری به دستور امان‌الله خان اردلان ساخته‌شده و بین حمام‌های باقی‌مانده از گذشته بزرگ‌ترین و زیباترین حمام شهر است.
حمام وکیل سنندج
این مجموعه بزرگ در خیابان کشاورز شهر سنندج واقع‌شده است. و شامل سه حیاط با عمارت‌های مربوطه و یک حمام خصوصی در داخل مجموعه و یک حمام عمومی در خارج آن است. بخش اصلی عمارت وکیل در دوران زندیه ساخته‌شده و بخش‌های دیگر متعلق به دوره‌های قاجار است. مجموعه دارای تزئیناتی چون آجرکاری‌های زیبا و اروسی های پرکار است و حیاط مرکزی دارای سقف شیروانی با طرح کلاه‌فرنگی است.
حمام شیشه‌ای سنندج
ازجمله بناهای عمومی و قدیمی شهر سنندج می‌توان به حمام شیشه‌ای اشاره نمود، حمام شیشه‌ای سنندج کمی پائین تر از حمام دو خزینه و در مجاورت پل و مسجد ملاویسی قرار دارد. حمام شیشه، شیشه‌ای نیست! بلکه حمامی است مثل تمامی حمام‌های تاریخی که از سنگ، گچ و ملاط ساخته‌شده است. اما بااین‌حال با به کار رفتن شیشه‌های رنگی زیبا در جای‌جای حمام، سبب گردیده تا این حمام به نام شیشه‌ای معروف گردد.
نمای این بنا آجری است و ورودی بخش زنانه حمام در داخل کوچه مجاور قرارگرفته است. این حمام دارای فضاهای ورودی، هشتی، بینه، سربینه، سکوها، آب‌نما، رختکن، حجره، خزینه‌های گرم و سرد، راهروهای ارتباطی و گرم‌خانه‌ای است. که با ستون‌های سنگی تزئین شده است. از دیگر ویژگی‌های این بنا، سقف ده گنبدی و تزئینات آهک‌بری است، که شامل نقش‌های مختلف هندسی، گیاهی و حیوانی می‌باشد. این بنا که در شانزدهم آبان ماه سال ۱۳۷۹ شمسی توسط سازمان میراث فرهنگی و با شماره ۲۸۳۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. نیازمند توجه بیشتر مسئولان می‌باشد..
آدرس حمام شیشه‌ای: سنندج، ضلع شمالی بلوار کردستان، بعد از پل ملاویسی، روبروی مسجد حبیب‌الله (ملاویسی) می‌باشد.
قرآن تاریخی نگل
این قرآن یکی دیگر از جاذبه های گردشگری کردستان است. قرآن نگل، قدیمی ترین قرآن تاریخی ایران و یکی از چهار قرآن قدیمی جهان است. این قران با خط کوفی بر کاغذ ضخیم و قهوه ای رنگی نوشته شده است. به علت تشابهش با پوست، در بین مردم به «پوست آهو» شهرت یافته است. نگل روستایی از توابع بخش «کلاترزان» سنندج، در ۶۵ کیلومتری سنندج و در مسیر سنندج – مریوان قرار دارد. این روستا در دره زیبایی قرار دارد که از جنوب آن رودخانه «شوشیر» می گذرد. موزه این روستا در سال ۱۳۹۲ تاسیس شد. که شامل دو بخش قرآنی و مردم شناسی یا معیشتی تشکیل شده است که اقلام باستانی در آن به چشم می خورد.
قلعه حسن‌آباد سنندج
قلعه حسن‌آباد در ۵ کیلومتری سنندج در جنوب روستایی به نام حسن‌آباد واقع‌شده. گفته می‌شود که این قلعه از آن دوران اشکانیان و ساسانیان می‌باشد. و به نام مرکز حکومت غرب ایران کنونی بهره‌گیری می‌شده است.
تاریخچه قلعه حسن‌آباد
در سال ۷۴۶ هجری قمری «امیر حسن خان اردلان»، بر بلندای کوهی در جنوب روستا، قلعه مستحکمی برای مرکز حکومت خود بنا کرد. در اوایل قرن دهم هجری قمری «هلو خان اردلان» والی وقت کردستان، آنجا را مقر حکومت قرارداد. احتمالاً آبادی و قلعه حسن‌آباد قبل از تأسیس شهرِ سنه دژ (سنندج) مرکز ولایت کردستان بود. و از سال ۱۰۴۶ هجری قمری پس از انهدام قلعه حسن‌آباد، سنندج مرکز ولایت کردستان گردید. آثار و بقایای تأسیسات قلعه حسن‌آباد، هنوز بر جای است.
طراحی قلعه حسن‌آباد
قلعه حسن‌آباد ازجمله تپه‌های سخت گذر و راهبردی منطقه است که دارای شیب نسبتاً شدیدی در دامنه کوه است. این قلعه از نوع قلعه‌های کوهستانی است که دارای دیوارهای بلند سنگی درشیب کوه و برج‌هایی در امتداد دیوارهاست. دیوار قلعه حدود ۱۱۰۰ متر است. که از ارتفاع ۲۰۰ متر شروع و تا ارتفاع ۴۰۰ متر بالا می‌رود، ساختمان‌های اداری و نظامی اصلی داخل قلعه در بلندترین نقطه کوه در ارتفاع ۴۰۰ متر بناشده است. که عمدتاً دارای معماری آجری است. از پایین‌ترین قسمت دیواره تا بالای کوه به‌صورت طبقاتی سکوهایی برای احداث ساختمان ساکنان قلعه در لایه بیرونی تپه ایجادشده و همچنین قلعه دارای برج و بارو و حصارسنگی است. که نوع مصالح آن از جنس سنگ لاشه محل و ملاط گل است.
به گفتهٔ باستان شناسان بی‌گمان در جنگ‌های ایران و روم از این منطقه به نام یکی از بزرگ‌ترین دژها و پایگاه‌های مبارزه برای ایرانیان بوده است. همچنین بعدها در دوران صفویان این منطقه مرکز حکومت حاکم کردستان (اردلان) بوده. درگیری‌هایی میان اردلان و پادشاه صفوی رخ‌داده که منجر به صلح میان هر دو سو شده است. بر پایهٔ این صلح پادشاه صفوی از اردلان خواسته که بخش‌هایی از این قلعه ویران شود. زمانی پیش در این منطقه یک گورستان گروهی یافت شد. که دیرینگی آن حداقل ۳۰۰۰ سال برآورد شده است. همچنین کوزه‌های بزرگ پر از مفرغ و… یافت شد. قلعه حسن‌آباد به شماره ۱۱۷۵۸ در تاریخ ۲۴ اسفندماه ۱۳۸۳ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
عمارت احمدزاده سنندج
این عمارت در ضلع شمالی بلوار نمکی شهر سنندج واقع‌شده و زمان ساخت آن به دوران حکومت پهلوی اول برمی‌گردد. بنا داری یک حیاط چهارگوش کوچک است. و ساختمان آن در چهار طبقه با نمای جنوبی و تزیینات آجر تراش بسیار زیبا و پرکار در قسمت نمای اصلی، ساخته‌شده است.
عمارت احمدزاده نسبت به سایر بناهای مسکونی استان، از شیوه اجرایی و تزیینات منحصربه‌فرد برخوردار و نوع معماری آن برون‌گرا است. ازاین‌رو باوجود یک حیاط در ضلع جنوبی، می‌توان گفت سبک معماری کردستانی که ویژگی بارز آن ایوان‌های ستون‌دار است. در این عمارت به بهترین وجهی رعایت شده است.
عمارت امجد الاشراف سنندج
عمارت امجد الاشراف از بناهای معروف دوره قاجار است که توسط میر ابوطالب در دوره امان‌الله خان اردلان حاکم کردستان ساخته‌شده است. این عمارت شامل قسمت‌های مسکونی بوده که در مجاورت تالار تشریفات قرار داشته و تالار تشریفات در ایام محرم محل عزاداری برای امام حسین (ع) بوده است.
فضاها و اتاق‌های سه‌دری و پنج‌دری در دوطبقه، گچ‌بری‌های پرکار با نقوش اسلیمی و در جوار آن نقاشی‌های متأثر از نقاشی غربی، قاب‌بندی‌های سقف حسینیه با نقاشی‌های زیبای منحصربه‌فرد و پنجره‌ها با شیشه‌های رنگی و سایر عناصر تزئینی بکار رفته است. در بخش‌های مختلف ازجمله خصوصیات شاخص و منحصربه‌فرد بنا می‌باشد. و به همین جهت یکی از بااهمیت‌ترین بناهای استان ازنظر معماری و به‌ویژه تزئینات وابسته به معماری است. نمای بنا تزئینات آجرکاری خفته‌وراسته خوبی کارشده است. این ساختمان دارای حیاط همراه با حوضی مستطیل شکل و سنگفرش تخته پوش سنندجی است. مصالح به‌کاررفته در بنا شامل گچ، آجر و آهک و ملاط ساروج و کاه‌گل است که قسمتی از گچ و آهک مصرفی را از اصفهان آورده‌اند. سیستم آب‌رسانی عمارت از طریق قنات و تنبوشه‌های سفالی است.
حمام عبدالخالق سنندج
این حمام در ضلع شرقی راسته‌بازار سنندج قرار دارد. تاریخ ساخت آن دقیقاً مشخص نیست و احتمالاً به دوره قاجاریه تعلق دارد. حمام دارای فضاهای مختلفی است که در بیشتر حمام‌های استان نیز دیده می‌شود. آب لازم برای این حمام از آب جاری قنات‌های شهر تأمین می‌شود. ارتفاع سقف این حمام نسبتاً بلند است و ستون‌های چهارگوش سنگی، آب‌نما، حجره‌ها، رختکن، گرم‌خانه، خلوتی‌ها، سرویس و خزینه آن تابع اسلوب حمام سازی ایرانی در دوره صفوی است.
تزیینات معماری این بنا مشخص نیست، زیرا سطح دیوار آن باسیمان و کاشی جدید اندود شده است. ولی گفته می‌شود این حمام دارای تزیینات آهک‌بری که در شهر سنندج بسیار رواج داشته. این بنا با حمام وکیل الملک در شهر سنندج قابل‌مقایسه است و اکنون در تملک میراث فرهنگی استان کردستان قرار دارد.